Witold Smętek

Sport i rekreacja

Witold Stanisław Smętek jest postacią, której życie i osiągnięcia w sporcie zasługują na szczególne wyróżnienie. Urodził się 17 grudnia 1910 roku w Kaliszu, a zmarł 29 stycznia 1983 roku w Warszawie. Jako polski lekkoatleta odnosił liczne sukcesy w różnych dyscyplinach, w tym w oszczepnictwie, biegach, piłce ręcznej oraz tenisie stołowym. Smętek zdobył tytuły mistrza oraz ustanowił rekordy Polski, które na długo zapisały się w historii sportu.

Warto podkreślić, że Witold urodził się jako osoba interpłciowa, co miało wpływ na jego życie osobiste oraz sportowe. Przy narodzinach przypisano mu płeć żeńską, jednak w 1937 roku zdecydował się na tranzycję płciową, zmieniając swoją tożsamość w kierunku płci męskiej. Jego historia jest przykładem walki z ograniczeniami społecznymi oraz dążenia do autentyczności w życiu.

Życiorys

Wczesne życie

Witold Smętek, urodzony jako Zofia Smętek, przyszedł na świat 17 grudnia 1910 roku w Kaliszu. Już od najmłodszych lat wykazywał ogromne zainteresowanie sportem, a dzięki znakomitym predyspozycjom fizycznym osiągał wyjątkowe rezultaty. Początkowo rywalizował w lekkoatletyce w ramach Kaliskiego Klubu Sportowego. W roku 1928 zdobył pierwszeństwo w wielkopolskim czwórboju lekkoatletycznym, co skłoniło go do skupić się na rzucie oszczepem po zasięgnięciu opinii trenerów. W 1930 roku odniósł także sukcesy w zawodach cyklistycznych zorganizowanych w Kaliszu.

W 1931 roku jego talent został dostrzegnięty przez władze silnego klubu lekkoatletycznego, ŁKS Łódź, co zaowocowało propozycją przejścia do ich sekcji.

Kariera sportowa

Przechodząc do nowego klubu, Witold Smętek kontynuował rozwój swojej kariery. W 1932 roku zdobył złoty medal na mistrzostwach Polski w rzucie oszczepem, co pozwoliło mu na powołanie do reprezentacji narodowej. W ciągu swojej kariery reprezentacyjne występy to między innymi: 26 czerwca 1932 roku we Lwowie, gdzie zajął 4. miejsce w rzucie oszczepem w meczu przeciwko Czechosłowacji, oraz 15 lipca 1934 roku w Warszawie, gdzie ponownie był na 4. miejscu, tym razem w przegranym meczu z Niemkami.

Na swoim koncie załadował także rozwój na poziomie klubowym, zdobywając mistrzostwo kraju w hazenie w 1932 roku oraz czwarte miejsce w mistrzostwach Polski w biegach przełajowych. W roku 1933 poprawił trzykrotnie rekord Polski w rzucie oszczepem, osiągając osobisty rekord 38,23 m. Wydarzenie to miało miejsce jednocześnie z jego próba poprawienia rekordu świata, który wyniósł 59,34 m, używając obu rąk, aczkolwiek wynik ten nie został uznany z powodu braku właściwego protokołu.

Kontrowersje wokół płci i tranzycja

Witold Smętek, ze względu na swoją budowę ciała i wygląd, był często mylony za mężczyznę. Z czasem, plotki dotyczące jego płci zaczęły się nasilać, zwłaszcza że w szatniach wielokrotnie przebywał w odosobnieniu. Na jego temat zaczęło się interesować zarówno środowisko kabaretowe, jak i prasowe. Po przenosinach z ŁKS do Kalisza, a następnie do Warszawy w 1935 roku, Smętek kontynuował trenowanie, biorąc udział w wielu zawodach, w tym zdobywając brązowy medal w sztafecie 4×200 metrów oraz zdobywając drugie miejsce w mistrzostwach Warszawy w biegu na 800 m.

W 1935 roku zaczęto spekulować o możliwej interpłciowości Smętka, a w roku następny wyrażano opinie o planowanej operacji korekty płci, co on osobiście zdementował. Humorystyczne odniesienie do tej sytuacji napisał Jan Szeląg, sugerując, że temat Smętka staje się publiczny jako forma reklamy dla Melchiora Wańkowicza i jego książki. W 1936 roku przeprowadzono badania, podczas których potwierdzono interpłciowość, co skłoniło Smętka do decyzji o operacji. Po dokonaniu operacji, 14 kwietnia 1937 roku, ogłosił swoje nowe imię: Witold Stanisław, chociaż w niektórych źródłach figuruje jako Józef. Wkrótce później, 21 września 1937 roku, sąd zatwierdził zmianę jego dokumentów osobowych na Witolda Stanisława Smętka.

Późniejsze życie

Pozbawiony sukcesów w sporcie, Smętek zyskał dużą popularność medialną – nie tylko w Polsce, ale i poza jej granicami. Po kilku latach pracy w Warszawie, w 1937 roku rozpoczął grę w drużynie Okęcie Warszawa. W 1939 roku w wywiadzie dla Reutera wspominał o pragnieniu ponownej operacji płci, zrelacjonowanej w francuskiej publikacji opisującej jego życie. 9 września 1939 roku, kiedy sytuacja w Warszawie była napięta z powodu działań wojennych, odbył ślub z Janiną Rusinowską, z którą miał troje dzieci, co było możliwe dzięki jego interpłciowości po operacji.

Podczas II wojny światowej Smętek działał w ruchu oporu, jednak został aresztowany przez Gestapo. Po zwolnieniu z braku dowodów przetrwał do końca wojny, aż do powrotu do żony pod Częstochowę. Po wojnie wrócił do zapomnienia w środowisku sportowym, a nawet pojawiały się plotki o jego śmierci. W 1955 roku ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a jego promotorem była Żanna Kormanowa.

Smętek przez długi okres pracował jako nauczyciel, prowadził wycieczki po Warszawie jako przewodnik PTTK. Po rozwodzie w 1973 roku związał się z Władysławą. Zmarł 29 stycznia 1983 roku, a jego ciało spoczęło na cmentarzu prawosławnym na Woli.

Oceń: Witold Smętek

★★★★★
Średnia ocena:4.8 Liczba ocen:14