Majków to prawobrzeżna dzielnica Kalisza, która wyróżnia się swoim malowniczym położeniem na wzniesieniu o wysokości około 35 metrów nad poziomem rzeki Prosny, płynącej u jej stóp. Obszar ten zamieszkuje około 5000 osób, co sprawia, że jest to miejsce o żywej społeczności. Z głównej ulicy tej dzielnicy rozciąga się piękna panorama centrum miasta, co czyni Majków atrakcyjnym miejscem zarówno do życia, jak i do odwiedzin.
Wśród najważniejszych elementów tej dzielnicy można wymienić: kościół NMP Królowej Polski, Cmentarz Żołnierski, Park Majkowski, Zachodnią Obwodnicę oraz dworek. Historia Majkowa sięga daleko w przeszłość, gdyż wieś ta została po raz pierwszy wspomniana w dokumentach z 1283 roku, w kontekście postanowienia Przemysła II dotyczącego jej poddania pod jurysdykcję kaliskiego sądu.
W 1883 roku na terenie Majkowa powstał cmentarz przeznaczony dla żołnierzy wyznania prawosławnego, będących częścią carskiego garnizonu. W czasie I wojny światowej cmentarz ten zyskał status nekropolii żołnierskiej, a obecnie Majków funkcjonuje jako dzielnica Kalisza od 1963 roku, kiedy to włączono go w granice administracyjne miasta.
Obecnie osiedle charakteryzuje się zabudową willową, co wpływa na jego urok i klimat. Warto również wspomnieć o stacji początkowej Kaliskiej Kolei Dojazdowej do Turku, która kiedyś znajdowała się w tej dzielnicy, a dziś już nie funkcjonuje. Majków to zatem miejsce bogate w historię i oferujące wiele atrakcji dla mieszkańców oraz odwiedzających.
Historia
Wieś, o której mowa, została po raz pierwszy wymieniona w dokumentach w 1283 roku, co miało związek z decyzją Przemysła II, która dotyczyła jej poddania pod sąd kaliski. W latach trzydziestych XV wieku Majków był własnością kasztelana międzyrzeckiego Janusza oraz jego małżonki Jadwigi z Żyrkowa. Po śmierci Jadwigi w 1439 roku, dokonano podziału jej majątku, który obejmował m.in. „Maykowo cum Morawyno”. W 1446 roku wieś przeszła w ręce dziedzica żyrkowskiego, Filipa z Niezamyśla, który przekazał Majków swojej żonie Annie. W około latach 1464-1467 wieś została sprzedana Mikołajowi z Jedlca.
Później część Majkowa przejął Jan z Jedlca, który w 1475 roku zapisał wieś w posagu swojej małżonce Sandochnie. W 1488 roku, jako dziedziców, wzmiankowani są Jan i Piotr Żyrkowscy. Jan sprzedał swoją część Majkowa stolnikowi łęczyckiemu, Janowi Rusockiemu herbu Korab, a w 1505 roku uczynił to także Piotr. Wkrótce potem Jan Rusocki podarował Majków swojemu żonie Małgorzacie.
Majków oraz Chmielnik pozostawały w rękach rodziny Rusockich aż do 1609 roku, kiedy to córki Wojciecha sprzedały majątek Januszowi Zarębie za 5330 złotych. W siedem lat później, w 1616 roku, cały majątek Majkowa, obejmujący Czartki, Janków, Chmielnik oraz część Przespolewa, został przekazany synowi, Stanisławowi Zarębie. Stanisław sprzedał Majków wraz z Chmielnikiem w 1623 roku za 21 000 złotych Janowi Szyszkowiemu, jednak w 1651 roku odkupił ziemię z powrotem.
W 1690 roku syn Marcina Zaręby, Stanisław, odstąpił Majków za 30 000 złotych pisarzowi ziemskiemu z ziemi sieradzkiej, Maciejowi Konstantemu Waliszewskiemu herbu Leszczyc, który ożenił się z Heleną z Zalewskich. Po rychłym zgonie Macieja, Helena poślubiła starostę sieradzkiego Andrzeja Morsztyna. Na początku XVIII wieku Majków stał się własnością starosty inowłockiego, Adama Radońskiego herbu Jasieńczyk, a po jego śmierci, synowie przekazali majątek stolnikowi podolskiemu, Antoniemu Radońskiemu, który za 40 000 zł sprzedał Majków bratu Aleksandrowi, staroście inowłodzkiemu.
W 1742 roku starosta inowłodzki Aleksander oddał część majątku w użytkowanie kaliskiemu kolegium jezuickiemu. Po śmierci Aleksandra w 1761 roku majątek majkowski został podzielony pomiędzy jego córki, Rozalię z Radońskich Dembińską i Teresę z Radońskich Kuczkowską. W 1783 roku, po śmierci męża Rozali, Michała, ich synowie, Feliks i Aleksander, przelali posiadłość dziedzicowi Lewkowa, Wojciechowi Lipskiemu herbu Grabie. Po śmierci Wojciecha w 1833 roku Majków przeszedł w ręce jego córki Tekli Stawskiej, która w 1847 roku sprzedała majątek Alfonsynie i Janowi Gutowskiemu.
W 1865 roku majątek pozyskali Józefa Gutowska z domu Goczałkowska, która w 1870 roku znowu sprzedała go Piotrowi Karśnickiemu, mężowi Kunegundy Rychłowskiej. W 1918 roku Majków przeszedł w ręce Feliksa Karśnickiego, który z sukcesem gospodarzył tu do lat czterdziestych XX wieku. Feliks Karśnicki otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi w 1928 roku za wybitne zasługi w pracy społecznej i samorządowej.
Od 1976 roku Majków znajduje się w granicach Kalisza. Ze względu na liczne zmiany właścicieli w przeszłości, trudno jest określić jednoznaczne granice Majkowa, ale na podstawie dostępnych map z XVIII, XIX i XX wieku można stwierdzić, że wieś rozciągała się na północ od Kalisza, aż do zachodnich granic rzeki Prosny oraz objęła tereny północnej części dzisiejszego Chmielnika.
Dwór, postawiony przez Lipskich na końcu XVIII wieku, był wielokrotnie przebudowywany przez Gutowskich w XIX wieku, a na początku XX wieku został wzbogacony o portyk frontowy. Niestety, w okresie PRL-u uległ znacznemu zniszczeniu i zaniedbaniu, lecz po gruntownym remoncie w 1999 roku, obecnie służy jako siedziba Służb Ochrony Zabytków.
Zespół folwarczny, który obecnie stanowi część terenu POM-u, zawierał dziedziniec gospodarczy oraz domy pracowników z końca XIX wieku, przetrwałe po zachodniej stronie ulicy Wyspiańskiego. Na mapie z 1835 roku obszar podwórza przylegał do zachowanego dworu, a południowo-wschodnia część wciąż pozostaje w tym samym miejscu. W XIX wieku na obszarze północnym zasadzono drzewostan parkowy oraz zbudowano kuchnię i kurnik.
W okresie międzywojennym dziedziniec gospodarczy przybrał nowy kształt. Po jego wschodniej stronie znajdowały się murowane obiekty z lat dwudziestych XX wieku, ze stodołami, oborą oraz innymi budynkami. W PRL-u, oprócz murowanego spichlerza, pozostałe obiekty zostały przekształcone w magazyny, biura i sklepy. Do dziś zachowały się murowane elementy z połowy XIX wieku, wiążące się z dawną oborą oraz świniarnią przylegającą do młyna-spichlerza.
Na początku lat powojennych w zachodniej części znajdował się staw rybny, a na wschodniej widoczna była sadzawka, zgodna z mapą z 1835 roku. Do 1971 roku w parku stał XVIII-wieczny drewniany spichlerz, jednak został przeniesiony do skansenu w Lednogórze.
Park krajobrazowy, o powierzchni 3,24 ha, powstał na początku XIX wieku, częściowo w miejscu siedemnasto-wiecznego ogrodu włoskiego. W końcu XIX wieku park został powiększony, a w okresie PRL-u mocno przekształcony, w tym również po likwidacji stawu rybnego zamieniono teren na ogródki działkowe. W latach osiemdziesiątych XX wieku park przecięto asfaltową ulicą.
Dzisiaj Osiedle Majków ma charakter willowy i zamieszkiwane jest przez ok. 5000 mieszkańców, zwłaszcza po ostatnich zmianach granic w 2013 roku. Z głównej ulicy rozpościera się widok na centrum Kalisza, gdzie kluczowe elementy dzielnicy to: kościół NMP Królowej Polski, Cmentarz Żołnierski, Park Majkowski, Zachodnia Obwodnica, dworek, Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Pawła II, Gimnazjum nr 1 im. Prymasa Tysiąclecia oraz kompleks sportowy z oświetlonym boiskiem Orlik.
Majków leży przy drodze krajowej nr 25 Kalisz-Konin. Główne ulice osiedla to: Stawiszyńska, L. Staffa, Wyspiańskiego, J. Piłsudskiego, Godebskiego, J. Tuwima, Żeromskiego, Żeleńskiego, Spacerowa, Koszutskiego, Wieniawskiego, Karłowicza, Norwida, Kwiatów Polskich oraz Morelowa. O komunikację z innymi dzielnicami dbają lokalne linie autobusowe, a w skład dzielnicy Majków wchodzi około 60 ulic. Osiedle to jest ściśle powiązane z sąsiednim Chmielnikiem, tworząc północno-wschodnią część miasta, gdzie mieszka około 10 000 osób, a jednocześnie stanowi największą willową dzielnicę w Kaliszu.
źródło: Majątki Wielkopolskie – Powiat Kaliski, tom VI – Stanisław Małyszko, www.majkowkalisz.pl – luty 2014
Komunikacja miejska
Na terenie osiedla Majków w Kaliszu, transport publiczny jest zapewniany przez Kaliskie Linie Autobusowe. W ramach tych usług mieszkańcy mogą korzystać z kilku linii, które łączą różne części miasta, w tym:
- 22 (Godebskiego – Wyszyńskiego – Godebskiego),
- 15 (Skalmierzyce – Staffa/Godebskiego/Długa Pętla),
- 18 (Wyszyńskiego – Długa Pętla),
- 19 (Wyszyńskiego – Godebskiego).
Przypisy
- Zapytanie w sprawie ilości mieszkańców Kalisza z podziałem na jednostki pomocnicze. bip.kalisz.pl, 17.07.2020 r. [dostęp 19.08.2020 r.]
- a b Zarchiwizowana kopia. [dostęp 15.04.2014 r.]
- Dz.U. z 1963 r. nr 56, poz. 300
- Monitor Polski, t. 34, 10.02.1928 r., s. 1.
- MSIP Kalisz
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Staromiejski zespół urbanistyczny Kalisza | Stare Miasto (Kalisz) | Sulisławice (Kalisz) | Zawodzie (Kalisz) | Warszawskie Przedmieście (Kalisz) | Wrocławskie Przedmieście | Huby Tynieckie | Nosków (Kalisz) | PiekartOceń: Majków (Kalisz)