Zawodzie (Kalisz)

Dzielnice

Zawodzie to leżąca na lewym brzegu Kalisza część miasta, znajdująca się w obrębie osiedla Rypinek. Usytuowana jest ona w odległości mniej więcej 2 km od Śródmieścia, co czyni ją jedną z najstarszych historycznych dzielnic tego miasta. Warto zaznaczyć, że w 1299 roku Zawodzie zostało oficjalnie lokowane jako wieś, przyznając jej prawa niemieckie.

Obszar Zawodzia, w parze ze Starym Miastem, obejmuje łącznie 15 ulic, z których wiele nosi historyczne nazwy. W efekcie, spacerując po tej części Kalisza, można doświadczyć bogatej historii miasta i jego kulturalnego dziedzictwa. Zawodzie ma zatem wyjątkowe znaczenie w kontekście historii Kalisza oraz kształtowania się jego przestrzeni urbanistycznej.

Dowiedz się więcej o Zawodziu, a także o jego sąsiadującym Starym Mieście, które wspólnie tworzą niepowtarzalny klimat tej okolicy.

Gród na Zawodziu

Na przełomie IX i X wieku na Zawodziu, w bagnistej pradolinie rzeki Prosny, utworzono gród, który był otoczony wałem i zabezpieczony fosą. Ten majestatyczny obiekt dwukrotnie powiększano, aż osiągnął powierzchnię 17 500 m². Powstanie grodziska wpłynęło znacząco na rozwój istniejącej wcześniej osady rzemieślniczej, w której znajdował się kościół św. Wojciecha, oraz przyczyniło się do utworzenia obok otwartej osady targowej. Cały zespół obu osad, wraz z grodziskiem, stał się jednym z kluczowych centrów zarówno politycznych, jak i handlowych w państwie pierwszych Piastów, a ten status zdołał utrzymać również w późniejszych latach, gdy zyskał miano grodziska kasztelańskiego.

Zgodnie z relacją zawartą w „Kronice” Galla Anonima, w 1106 roku Bolesław Krzywousty zdołał zdobyć i spalić ten gród w trakcie walki z bratem Zbigniewem. Na początku drugiej połowy XII wieku, za panowania Mieszka III Starego, w miejscu dawnego kościoła zrealizowano budowę kamiennej kolegiaty św. Pawła. Gród wtedy przeszedł w ręce książęce, stając się jedną z głównych siedzib władzy. Kolegiata pełniła również rolę nekropoli, gdzie spoczęli książę oraz jego syn Mieszko Młodszy, który zmarł w 1193 roku.

Na zakończenie XII wieku, na terenie grodziska, z polecenia księcia Mieszka Starego, wzniesiono murowaną wieżę, która była jednym z pierwszych tego typu obiektów w Polsce. Wieża ta najprawdopodobniej służyła jako punkt obronny przy bramie w obwodzie drewniano-ziemnym wałów. W skład zespołu monumentalnych budowli na kaliskim grodzisku wchodziły również kolegiata św. Pawła oraz prawdopodobnie palatium.

Po śmierci Mieszka III Starego w 1202 roku rozpoczęły się zacięte walki o gród, który zmieniał właścicieli. W 1233 roku książę śląski Henryk Brodaty, zdobywając Wielkopolskę, opanował gród kaliski, wykorzystując odsunięcie rzeki, co skutkowało jego zniszczeniem i położeniem kresu jego świetności na terenie Zawodzia.

W 2007 roku zrealizowano częściową rekonstrukcję grodziska, przywracając między innymi bramę wejściową z mostem, fragment dawnych umocnień obronnych, a także zabudowę mieszkalną. Odtworzono również część przyziemną romańskiej kolegiaty, tworząc Rezerwat Archeologiczny Zawodzie, który obecnie pozwala na poznanie bogatej historii tego miejsca.

Przypisy

  1. TomaszT. Ratajczak, Od grodu do zamku. XIII-wieczne rezydencje piastowskie w Wielkopolsce / From a stronghold to a castle. 13th-century Piasts’ residences in Wielkopolska, [w:] Studia nad dawną Polską, Gniezno 2009 [online] [dostęp 24.05.2018 r.] (ang.).
  2. Jak naprawdę wyglądały i funkcjonowały średniowieczne polskie zamki? [online], TwojaHistoria.pl [dostęp 03.07.2017 r.]
  3. a b c d e f g h i j WładysławW. Kościelniak WładysławW., Wędrówki po moim Kaliszu, Edytor, 2010 r., ISBN 978-83-60579-56-5.
  4. a b c d AdamA. Cichy AdamA., Kalisz, Wydawnictwo Poznańskie, 1973 r.
  5. T. Baranowski, Gród w Kaliszu – badania, odkrycia, interpretacje, [w:] Kalisz wczesnośredniowieczny, red. T. Baranowski, Kalisz 1998, s. 39–64.

Oceń: Zawodzie (Kalisz)

★★★★★
Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:15