Jadwiga Bolesławówna

---

Wywód rodowodowy

W poniższym zestawieniu przedstawiono wywód rodowodowy Jadwigi Bolesławówny. Znajdują się w nim informacje dotyczące jej przodków oraz ich znaczenia w historii.

4. Władysław Odonic książę wielkopolski i kaliski 1190 – 5 czerwca 1239	_			_		_
	_	_	2. Bolesław Pobożny 1224/1227–13 lub 14 kwietnia 1279
5. Jadwiga zmarła 29 grudnia 1249	_	_		_	_
	_			_	_	1. Jadwiga kaliska
6. Bela IV król Węgier 1206–1270				_	_
	_	_	3. Jolenta Helena około 1244 – po 1304	_	_
7. Maria Laskarina cesarzówna nicejska	_	_		_
	_

Dzieciństwo i małżeństwo z Władysławem Łokietkiem

Nie posiadamy zbyt wielu informacji na temat wczesnego życia przyszłej królowej. Jadwiga miała dwie siostry: starszą Elżbietę, która w okresie między 1277 a 1279 rokiem wyszła za mąż za księcia legnickiego Henryka Brzuchatego, oraz młodszą Annę, która została oddana do klasztoru klarysek w Gnieźnie.

Jak wskazują niektórzy badacze, Jadwiga mogła być zaręczona z księciem brzeskim Władysławem Łokietkiem już za czasów swojego ojca, przed datą 14 kwietnia 1279. W ramach posagu mogła otrzymać kasztelanię radziejowską, co miało znaczenie dla dalszych losów politycznych tej pary.

Nie jest do końca jasne, kiedy dokładnie Jadwiga zostałą żoną Łokietka. Przypuszcza się, że miało to miejsce około 6 stycznia 1293, kiedy to ich związek stał się kluczowym elementem sojuszu oraz wsparcia Władysława Łokietka przez opiekuna Jadwigi – Przemysła II Wielkopolskiego. Możliwe, że razem z mężem wzięła udział w koronacji Przemysła II w Gnieźnie, która miała miejsce 26 czerwca 1295.

Śmierć Przemysła II, która miała miejsce 8 lutego 1296 w wyniku zamachu w Rogoźnie, otworzyła Jadwidze oraz jej mężowi możliwość objęcia jego dziedzictwa, w tym Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego.

Ucieczka Łokietka i ukrywanie się Jadwigi w kraju

Władysław Łokietek, po dramatycznym zakończeniu swoich rządów w Wielkopolsce, zmuszony był do podjęcia ucieczki z kraju w roku 1300. W wyniku tych wydarzeń nowym królem Polski, a zarazem panem wszystkich terytoriów, które dotychczas należały do Łokietka, stał się czeski monarcha z dynastii Przemyślidów – Wacław II. Jadwiga, z nieznanych powodów, nie podążyła za mężem w jego niepewnej podróży, stając przed potężnym zagrożeniem.

Riskiwując, że wpadnie w ręce Wacława, przez cały czas, gdy czeska władza dominowała, ukrywała się wraz z trójką dzieci, przyjmując tożsamość zwykłej mieszczki. Znalazła schronienie u radziejowskiego mieszczanina, Gierka, co w późniejszym czasie zostało dostrzegnięte przez Łokietka, który w 1310 roku obdarzył go wójtostwem jako wyraz wdzięczności za jego pomoc w trudnych czasach.

Powrót Władysława Łokietka – działalność polityczna Jadwigi do koronacji królewskiej

W wyniku śmierci Wacława II w 1305 roku oraz odzyskania władzy przez męża Jadwigi nad Małopolską, Kujawami i częścią Wielkopolski, życie rodzinne tej książęcej pary uległo stabilizacji. Niedługo potem, około 1305 roku, urodziła się im kolejna córka, Elżbieta. Jednak ich najstarszy syn Stefan zmarł w 1306 roku, a sześć lat później dołączył do niego Władysław. Obaj chłopcy zostali pochowani w klasztorze franciszkańskim w Krakowie. W tym samym czasie para książęca powitała na świecie dwoje najmłodszych dzieci: Jadwigę i Kazimierza.

W 1310 roku Łokietek i Jadwiga podjęli decyzję o wydaniu za mąż swojej najstarszej córki Kunegundy, łącząc ją z księciem świdnickim Bernardem. Związek ten okazał się istotny, ponieważ związał linię Piastów z politycznymi ambicjami księcia krakowskiego, co miało duże znaczenie wobec rosnących wpływów czeskich w regionie.

Następny rok przyniósł ze sobą tumult krakowskich mieszczan niemieckojęzycznych, którzy podjęli rewolucję z wójtem Albertem na czele. W obliczu tego zagrożenia, Jadwiga wykazała się niemal heroiczna odwagą, decydując się pozostać na zamku krakowskim i nominalnie przewodnicząc jego obronie, podczas gdy jej mąż wyruszył na Węgry, aby prosić o pomoc.

W całym okresie rządów, książęca para udzielała szczególnej opieki franciszkanom. Dowodem ich dobroci były nie tylko darowizny, ale również fakt, że pochowano tam ich wcześnie zmarłych synów. Ponadto, Jadwiga i Władysław patronowali spisaniu żywota Kingi, bliskiej krewnej, żony Bolesława Wstydliwego, którą planowano wynieść na ołtarze.

Jadwiga intensywnie wspierała Władysława w jego dążeniach do zdobycia władzy oraz korony. Spotykała się z jego przeciwnikami, w tym z biskupem krakowskim Janem Muskatą, co było świadectwem jej zaangażowania w politykę współczesnych im czasów. Razem z mężem brała również udział w podróżach po państwie, co dodatkowo umocniło ich pozycję jako władców.

Koronacja królewska i działalność Jadwigi do śmierci męża

„W dniu 20 stycznia 1320 roku w Krakowie miała miejsce długo oczekiwana koronacja królewska Władysława oraz Jadwigi. Koronację przeprowadzili arcybiskup gnieźnieński Janisław oraz biskupi z Krakowa i Poznania. Po tej ceremonii, córka Bolesława Pobożnego przyjęła zaszczytny tytuł łac. totius Poloniae regina (królowa całej Polski). Dodatkowym zaszczytem dla władczyni było uzyskanie od papieża Jana XXII, z dniem 7 marca 1320, uprawnienia do przekraczania klauzury klarysek krakowskich.

W tym samym roku, królewska para postanowiła wydać za mąż swoją drugą córkę, Elżbietę. Choć małżeństwo to miało charakter polityczny — Elżbieta poślubiła Karola Roberta, długoletniego sojusznika Władysława Łokietka — stało się ono zaskakująco szczęśliwe oraz korzystne dla obu stron. Dla Polaków ta unia stanowiła przeciwwagę dla pretensji Luksemburgów do tronu Piastów. Z kolei dla Andegawenów kluczowe okazały się również korzenie Elżbiety, która była prawnuczką Beli IV, króla Węgier z dynastii Arpadów.

Rok 1327 przyniósł Jadwidze chwile strachu, związane z ciężką chorobą jej jedynego, żyjącego syna Kazimierza. Stan zdrowia królewicza był na tyle poważny, że Jadwiga postanowiła oddać go pod opiekę papieża Jana XXII oraz świętego Ludwika, patrona ich dynastii. Ostatecznie, powrót do zdrowia Kazimierza został uznany za cud, przypisywany wstawiennictwu świętego.

Śmierć Władysława Łokietka. Jadwiga panią włości oprawnych na Sądecczyźnie

W dniu 2 marca 1333 roku zmarł Władysław Łokietek, małżonek Jadwigi. Mimo tej tragedii, królowa pozostała zaangażowana w sprawy polityczne królestwa, aktywnie sprzeciwiając się koronacji swojej synowej, Aldonie Annie, żonie Kazimierza Wielkiego. Uważała, że władczyni w państwie powinna być tylko jedna. Rezygnacja z tych postulatów nastąpiła dopiero pod wpływem uporczywych namów jej syna.

Po stracie męża, Jadwiga otrzymała wchodzącą w skład oprawy wdowiej ziemię sądecką, co wiązało się z pełnią władzy namiestniczej nad tym terenem. Kiedy ostatecznie zgodziła się na koronację synowej, zdecydowała się opuścić Kraków i osiedlić w klasztorze klarysek w Starym Sączu. Pomimo wielu nacisków ze strony otoczenia, zwłaszcza ze strony syna, który pragnął odzyskać przychody z oprawy wdowiej matki, Jadwiga nie zdecydowała się wstąpić do klasztoru. Utrzymała nie tylko kontrolę nad powierzonym jej terytorium, ale również zachowała swój dwór.

Wciąż aktywnie prowadziła politykę finansową, przyczyniając się do kolonizacji na prawie niemieckim, lokując między innymi kilka wsi oraz fundując kościół parafialny w Jakubkowicach, obecnie znanym jako Łososina Dolna.

Jadwiga mniszką w klasztorze klarysek w Starym Sączu

Królewski habit, którego Jadwiga Bolesławówna ostatecznie założyła w klasztorze klarysek zlokalizowanym w Starym Sączu, sięga lat 1337 lub 1338. Warto podkreślić, że przyjęcie zakonnego stylu życia przez królową nie oznaczało jej wycofania się z władzy świeckiej, związanej z oprawą wdowią.

W okresie przed swoją śmiercią, Jadwiga najwyraźniej planowała odwiedzić swoją córkę Elżbietę na Węgrzech. O tym, że miała takie zamiary, może świadczyć fakt, iż papież przyznał jej prawo do noclegu w klasztorach klarysek w całej domenie Karola Roberta. Jednakże, nie ma jednoznacznych informacji na temat tego, czy to spotkanie miało miejsce.

Nieuchronnie doszło do jej śmierci, która miała miejsce 10 grudnia 1339 roku w Starym Sączu, gdzie następnie została pochowana w klasztorze klarysek.

Dzieci Jadwigi kaliskiej i Władysława Łokietka

W historii dynastii królewskiej Jadwigi Bolesławówny oraz jej małżonka, Władysława Łokietka, szczególne miejsce zajmują ich dzieci. Oto krótka charakterystyka ich potomstwa:

• Kunegunda (* ok. 1295, † 9 kwietnia 1331 lub 1333), która stała się żoną Bernarda, księcia świdnickiego oraz Rudolfa, księcia saskiego,
• Stefan (* 1296–1300, † 1306),
• Władysław (* 1296–1311, † 1312),
• Elżbieta (* 1305, † 29 grudnia 1380), poślubiła Karola Roberta, króla Węgier,
• Jadwiga (* 1306–1309, † między 1320 a 1325),
• Kazimierz (* 30 kwietnia 1310, † 5 listopada 1370), późniejszy król Polski.

W kulturze

„W serialu historycznym Korona królów, królowa Jadwiga jest ukazana przez znakomitą aktorkę Halinę Łabonarską, co czyni ją jedną z kluczowych postaci w opowieści. Jej interpretacja tej postaci wzbudza wiele emocji i zainteresowania wśród widzów.”

---

Oceń: Jadwiga Bolesławówna

---