Maria Rataj

---

Życiorys

Wczesne lata życia Marii Rataj miały miejsce w jej rodzinnym mieście, Kaliszu. Jej rodzicami byli Minna Lisbeth (Elżbieta) Hoffmann oraz Jan Rudowicz. Lisbeth Hoffmann, która pochodziła z rodziny stolarzy, była Niemką wyznania ewangelickiego, a jej przodkowie przybyli z Rixdorf, dzisiejszej dzielnicy Berlina – Neukölln. Z kolei Jan Rudowicz, syn Franciszka oraz Marianny z Uzarowiczów, był poborcą podatkowym w Urzędzie Skarbowym w Kaliszu. Para formalizowała swój związek w 1917 roku, w Berlinie. Niestety, Jan opuścił rodzinę, gdy Maria była jeszcze dzieckiem, co diametralnie wpłynęło na ich życie.

W 1920 roku Maria wraz z matką przeniosły się do Poznania, gdzie przyszli na świat jej młodszy brat Maks oraz przyrodnia siostra Teodozja. Rodzina żyła w dość skromnych warunkach, wynajmując mieszkania w uboższych dzielnicach miasta. Ich adresy obejmowały Górną Wildę 13, Fabryczną 6, św. Marcina 48, Garbary 49, Dolinę 7 oraz Dolną Wildę 63. W 1926 roku Jan Rudowicz został oskarżony i skazany na 1,5 roku więzienia z powodu malwersacji finansowych. Matka Marii prowadziła dość swobodny tryb życia, co zmusiło córkę do szybkiego podjęcia pracy, aby utrzymać rodzinę. Maria zarabiała, wykonując drobne usługi dla sąsiadów oraz korzystając z pomocy organizacji charytatywnych. Po II wojnie światowej jej źródłem utrzymania była renta. Urodziła dwóch synów: Bolesława i Romualda.

W latach 50. XX wieku Maria Rataj zaczęła spisywać swoje wspomnienia z okresu międzywojennego oraz okupacji niemieckiej w Poznaniu. Poprzez anegdoty z dzieciństwa przedstawiała barwny obraz życia na marginesie społeczny stolicy Wielkopolski. O pomoc w publikacji zwróciła się do eseisty i publicysty Aleksandra Rogalskiego, co zaowocowało stypendium Związku Literatów Polskich. Mimo że nie została przyjęta do Związku z powodu uznawania swojego dorobku literackiego za niewystarczający, jej tekst został zredagowany przez prozaika Zdzisława Romanowskiego, który wprowadził skróty oraz zmiany stylistyczne.

Ostatecznie wspomnienia Marii Rataj, będące efektem jej pracy, zostały wydane w 1962 roku przez Wydawnictwo Poznańskie. Książka szybko zdobyła popularność, sprzedając się w 10 tysiącach egzemplarzy w ciągu zaledwie czterech miesięcy. Prasa pozytywnie oceniła publikację zatytułowaną Zaułki grzecznego miasta.

Warto dodać, że Maria Rataj jest autorką nieopublikowanego zbioru opowiadań noszącego tytuł Bez parawanu. Po jej śmierci została pochowana na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu. W 2007 roku wydawnictwo Kwartet wznowiło jej wspomnienia pod tytułem Grzeszne miasto, które zostało zredagowane na podstawie rękopisów autorki, znacznie poszerzone w stosunku do wcześniejszej wersji.

---

Oceń: Maria Rataj

---