Park Miejski w Kaliszu to niezwykle ważne miejsce rekreacyjne, które znajduje się w Śródmieściu miasta. Usytuowany na granicy dzielnic Rajskowa i Rypinka, park ten rozciąga się malowniczo wzdłuż rzeki Prosny oraz Swędrni. Do jego otoczenia należą także Kanał Bernardyński, Kanał Rypinkowski oraz Przekop. Park został założony w 1798 roku i od tego czasu przeszedł wiele etapów rozbudowy oraz przekształceń.
W XIX wieku obiekt ten zyskał status najpiękniejszego ogrodu publicznego w Polsce, a jego najstarsza część zachowała charakter ogrodu angielskiego. Park Miejski w Kaliszu to również najstarszy park miejski w kraju, który został wpisany do rejestru zabytków w 1964 roku.
Obszar parku wynosi 24,28 ha, w skład którego wchodzi Stary Park z 1798 roku, Wielki Park z 1842 roku, dawny Ogród Pomologiczny z 1885 roku oraz Nowy Park z 1900 roku. Do tego zestawienia dodajemy Park im. Ignacego Jana Paderewskiego z 1912 roku i Park Sportowy z 1926 roku, a także wschodnią część Plant, która została założona w 1942 roku.
Historia
Park Miejski w Kaliszu zajmuje wyjątkowe miejsce w historiografii polskich terenów zielonych, będąc zarazem najstarszym parkiem swojego rodzaju w kraju. Jego powstanie miało miejsce na terenach wcześniej zajmowanych przez pojezuicki ogród warzywny, co stało się możliwe dzięki inicjatywie ówczesnego prezydenta Kalisza, Jana Karola Horninga. Te tereny przekształcone w miejsce rekreacji zajęły także obszar, który wcześniej był związany z działalnością zlikwidowanej szkoły kadetów.
Współczesny kształt parku, umiejscowionego w malowniczych ramionach rzeki Prosny, uformował się po zniszczeniach spowodowanych huraganem i powodzią w 1881 roku. Na podstawie planów zagospodarowania przestrzennego, których autorami byli profesor SGGW, Edmund Jankowski oraz planista terenów zielonych Franciszek Szanior, park zyskał obecny wygląd i walory estetyczne.
Na przełomie XIX wieku na terenie parku pojawiły się rzeźby, które do dziś stanowią interesujący punkt odniesienia dla odwiedzających. Z początkowych sześciu eksponatów, tylko jedna – „Flora” – przetrwała II wojnę światową. Wśród rzeźb znajdowały się:
- „Amor” (1885),
- „Flora” (kwiaciarka) (1886),
- „Strzelec Alpejski” (1887),
- „Psyche” (1889),
- „Sandalarka” (1890),
- „Satyr z Faunem” (1891).
W wyniku zniszczeń, które dotknęły Kalisz w 1914 roku, do parku przeniesione zostały także niektóre rzeźby. Wśród nich była rzeźba „Kalisia” (1891), pochodząca z ratusza, a także rzeźby “Gryfy” i “Wiktoria”, które datowane są na 1900 rok, przywiezione z Teatru Miejskiego. Niestety, w czasie II wojny światowej, te dzieła również uległy zniszczeniu.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- Niziołek A., Kalisz, Turystyka, dodatek do Gazety Wyborczej, nr 196, 2006 r.
- Alfred Kaczmarek: Dzieje kaliskich ulic. Kalisz: Towarzystwo Miłośników Kalisza, 2002 r.
- Jerzy Aleksander Splitt: "...Perłą jest park jego..." : widoki dawnego parku kaliskiego. Kalisz: Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, 1998 r.
- Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce : odbudowa i konserwacja. Wiktor Zin (red.). T. 1: Miasta historyczne. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1986 r.
- Paweł Anders (opr.): 123 x Wielkopolska. Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Poznaniu, 1995 r.
- W parku z lornetką [online], www.kalisz.pl [dostęp 28.07.2016 r.]
- N.JKS, Kalisz, Dodatek Tygodniowy do Gazety Handlowej i Przemysłowej, nr 39–40, 1845 r.
Oceń: Park Miejski w Kaliszu