Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Kaliszu

---

Historia

Pierwszy drewniany kościół, wzniesiony w 1256 roku, został ufundowany przez księżną Jolantę. Budowę murowanej świątyni rozpoczęto w 1257 roku dzięki fundacji księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego oraz jego żony Jolanty. Inwestycja ta trwała kilkanaście lat i zaowocowała wzniesieniem monumentalnej budowli. Z najstarszej części kościoła, pochodzącej z XIII wieku i reprezentującej styl wczesnogotycki, wyróżnia się wydłużone prezbiterium. Jest ono zwieńczone sklepieniem krzyżowo-żebrowym i wyposażone w ostrołukowe okna zdobione kamiennymi maswerkami w stylu klasycznym, w tym trójkątem sferycznym i motywem kropli, które mają odpowiedniki w Miśni.

Początkowo prezbiterium było oddzielone od nawy za pomocą lektorium. Architektoniczne detale prezbiterium z charakterystycznymi półokragłymi podporami i nadwieszonymi służkami wiązkowymi, a także wspornikami w zakrystii, sugerują, że budowniczowie mieli swoje korzenie w regionie morawsko-czeskim. W XIV wieku do prezbiterium dobudowano trójnawową halę korpusu, co istotnie wpłynęło na wygląd całej świątyni.

Niestety, w wyniku pożaru w 1537 oraz 1559 roku, kościół doznał poważnych zniszczeń. Pod koniec XVI wieku rozpoczęto jego odbudowę, która zakończona została w 1632 roku. Właśnie wtedy doszło do uroczystej konsekracji odbudowanego kompleksu. W kolejnych latach, w 1637 roku, rozbudowano klasztor, nadając mu styl barokowy, a w 1640 roku do kościoła dobudowano dzwonnicę.

Rok 1798 przyniósł kolejne nieszczęścia, gdy Prusacy usunęli franciszkanów, co doprowadziło do dewastacji kościoła. Klasztor został przekształcony w więzienie, które wkrótce poddano przebudowie. W 1858 roku więzienie zlikwidowano, a franciszkanie powrócili do klasztoru. W 1864 roku przeprowadzono restaurację świątyni, aby w 1902 roku, na polecenie władz rosyjskich, zamknąć klasztor raz jeszcze.

W latach 2017–2019 przeprowadzono gruntowny remont kościoła, który obejmował m.in. renowację głównego ołtarza, ambony, konfesjonałów i organów. W trakcie tych prac dokonano odkrycia krypty oraz natrafiono na unikatowe znaleziska – w tym cenne monety, takie jak południowosłowiański matapan, denar koronny Władysława Warneńczyka z I połowy XV wieku, oraz dwudenar Zygmunta Augusta z 1570 roku oraz unikatowy denar Kazimierza Wielkiego.

Wnętrze

Wnętrze kościoła św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Kaliszu jest niezwykle bogate w historię oraz artystyczne detale. Nawy, które zachowały się z czasów około połowy XIV wieku, przeszły poważne zmiany w wyniku pożaru, a następnie zostały starannie odbudowane przez Albina Fontanę w latach 1599–1632. Efektem tego okresu jest bogata późnorenesansowa dekoracja stiukowa sklepień. Wyposażenie wnętrza obejmuje zarówno elementy barokowe, jak i rokokowe.

W głównym ołtarzu, który powstał w stylu późnobarokowym w 1758 roku, umieszczono obraz Wskrzeszenie Piotrowina autorstwa Franciszka Smuglewicza. Bezpośrednio poniżej można dostrzec obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem, namalowany przez Kaspra Kurcza na początku XVII wieku.

W północnej nawie, w jej przedłużeniu, znajduje się gotycka kaplica Męki Pańskiej, datowana na XIII wiek, przekształcona w 1632 roku. Przy wejściu do tej kaplicy znajduje się renesansowe epitafium, które upamiętnia osiemletniego Piotra Bolelickiego z Poznania, zmarłego w 1600 roku.

Pod chórem muzycznym umieszczona jest tablica dedykowana pamięci Klementyny z Tańskich Hofmannowej, która zaznacza wkład tej postaci w kulturę i historię regionu.

Organy, z zachwycającym brzmieniem, dopełniają wrażenie majestatycznego wnętrza tej wyjątkowej świątyni.

---

Oceń: Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Kaliszu

---