Kościół św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa, znany także jako kościół garnizonowy, znajduje się w sercu kaliskiego Śródmieścia. To wczesnobarokowa budowla, która została zaprojektowana przez Jana Marię Bernardoniego z Como i wzniesiona w latach 1592–1597 z fundacji prymasa Stanisława Karnkowskiego. Kościół posiada trzynawową, bazylikową strukturę, cechującą się czteroprzęsłowym układem oraz emporami.
Obiekt ten pierwotnie był związany z nowo utworzonym kolegium jezuickim w Kaliszu, a po katedrze w Lublinie i kolegiacie Bożego Ciała w Jarosławiu jest najstarszym znanym kościołem jezuickim w Polsce. Szczególnie interesującym elementem jest wieża kościoła, w której w 1613 roku założono pierwsze polskie obserwatorium astronomiczne, prowadzone przez Karola Malaperta.
Wśród osób pochowanych w tym miejscu znajdują się znaczące postacie, takie jak prymas Stanisław Karnkowski, którego szczątki przeniesiono w 1798 roku do kaliskiej bazyliki, a także starosta żywiecki Krzysztof Czarniecki, ojciec znanego hetmana polnego koronnego, Stefana Czarnieckiego.
W 1798 roku, za zgodą papieża Piusa VI, kościół ten, opuszczony przez katolików, został oddany luteranom i odtąd pełnił rolę ewangelickiego miejsca kultu aż do czasów II Wojny Światowej. W 1940 roku luterański proboszcz Edward Wende opuścił Kalisz, jednak nabożeństwa ewangelickie kontynuowano przez pewien czas. Sytuacja zmieniła się w 1945 roku, kiedy to, nie posiadając formalnej podstawy prawnej, kościół został przekazany katolikom i przekształcony w kościół garnizonowy. Ewangelicy walczyli o jego zwrot aż do lat 90. XX wieku.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 06.05.2010 r.]
- Dzieje Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Kaliszu w archiwaliach - Archiwum Państwowe w Kaliszu [online], www.archiwum.kalisz.pl [dostęp 11.05.2022 r.]
- Andrzej Drewicz: Kolegium jezuickie. wkaliszu. [dostęp 08.09.2017 r.]
- Kalendarium Południowej Wielkopolski.
- Maciej M. Iłowiecki, Dzieje nauki polskiej, Warszawa: Interpress, 1981 r. ISBN 83-223-1876-6, OCLC 830296583.
- Latacz E., Krzysztof Czarniecki, w: Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938 r., s. 206.
- J. Kłaczkow, Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce w latach 1945–1975, s. 242–252, 367, 398.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Parafia Opatrzności Bożej w Kaliszu | Parafia św. Gotarda w Kaliszu | Parafia św. Mikołaja w Kaliszu | Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu | Parafia wojskowa św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa w Kaliszu | Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu | Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Kaliszu | Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu | Parafia św. Matki Teresy z Kalkuty w Kaliszu | Parafia św. Michała Archanioła w Kaliszu | Kościół św. Józefa i św. Piotra z Alkantary w Kaliszu | Kościół św. Gotarda w Kaliszu | Kościół Miłosierdzia Bożego w Kaliszu | Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu | Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu | Kościół Świętego Michała Archanioła w Kaliszu | Kościół św. Wojciecha w KaliszuOceń: Kościół św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa w Kaliszu