Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu

Kościoły

Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu to zabytek architektoniczny o bogatej historii, znana ze swojego stylu gotyckiego. Jej budowa rozpoczęła się przed rokiem 1257, co czyni ją jednym z najwcześniejszych przykładów gotyku w regionie. W miarę upływu czasu, w XIV oraz XVII wieku, kościół przeszedł znaczną rozbudowę, co przyczyniło się do jego rozwoju i wzbogacenia o nowe elementy architektoniczne.

W XIX wieku dokonano dalszych zmian, w tym nadbudowy wieży, co dodało jej wyjątkowego charakteru. Od roku 1992 katedra pełni rolę głównej świątyni diecezji kaliskiej, będąc ważnym miejscem zarówno kultu religijnego, jak i lokalnego dziedzictwa.

Historia i architektura

Budowla sakralna, będąca świadkiem wielu historycznych wydarzeń, została wzniesiona jako realizacja wysiłków księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego i jego żony, księżnej Jolenty. Prace budowlane rozpoczęto przed rokiem 1257, a za czasów Bolesława Pobożnego zrealizowano wstępnie prezbiterium oraz dwuprzęsłową zakrystię. Warto zaznaczyć, że Przemysł II mógł mieć udział w ukończeniu budowy części kościoła pod koniec XIII wieku.

W północnej części XIV wieku, na zachodzie kościoła, wzniesiono gotycką wieżę. Jej zakończenie zapoczątkowało budowę trójnawowego korpusu, który przybrał formy gotyckiej hali z czteroma przęsłami. Rozwój świątyni był związany z królestwem Kazimierza Wielkiego, który oddał opiekę nad nią kanonikom laterańskim. Warto odnotować, że przebywali oni w Kaliszu aż do 1810 roku.

Rok 1441 był niezmiernie istotny dla kościoła, gdyż arcybiskup gnieźnieński Wincenty Kot nadał mu godność kolegiaty zakonnej. W roku 1448 kanonicy później podjęli się budowy gotyckiego klasztoru przy kościele, który do 1822 roku był połączony z kościołem przejściem.

W międzyczasie, w 1609 roku, pożar strawił część budowli, co doprowadziło do odbudowy w latach 1612-1639 pod wodzą architekta Albina Fontany. Wzniesiono nowe sklepienia, które charakteryzowały się dekoracją stiukową w typie lubelsko-kaliskim. Cenny barokowy ołtarz główny został zrealizowany w 1662 roku, a pożary z 1706 roku spaliły dach, powodując zawalenie się wieży.

W 1822 roku budowla zyskała na powrocie status sympatycznego kościoła diecezjalnego. Z kolei lata 1869-1876 były czasem renowacji i wzniesienia neogotyckiego zwieńczenia wieży według projektu Franciszka Tournella. W tym okresie do wieży dobudowano dodatkowo neogotycką kaplicę grobową.

W latach 90. XIX wieku przekształcono dawną zakrystię w kaplicę Matki Boskiej Pocieszenia, znanej również jako „Pod Orłami”. W 1909 roku to miejsce wzbogacono o witraże oraz polichromię autorstwa Włodzimierza Tetmajera. Sufit kaplicy jest ozdobiony piastowskimi orłami, a na witrażach znajduje się i Matka Boża Częstochowska, i Ostrobramska. W kaplicy ujrzeć można więc obraz „Alegoria Umarłej Polski”, ukazujący księżną Jolantę z Bolesławem Pobożnym.

Pomimo prób zatarcia, związanych z politycznymi perturbacjami, w 1932 roku wystrój kaplicy został odtworzony. Malowidła w prezbiterium wyszły spod pędzla Włodzimierza Tetmajera, zaś inne z 1905 roku są dziełem S. Rudzińskiego, S. Jasińskiego i B. Wiśniewskiego. Istotnym dniem był 4 lipca 1819, kiedy to odbył się ingres pierwszego biskupa kaliskiego Andrzeja Wołłowicza.

W 1973 roku z katedry zniknął obraz Zdjęcie z krzyża, stworzony przez Petera Paula Rubensa, zakupiony w Antwerpii w 1620 roku. Jego zniszczenie w pożarze z grudnia 1973 roku, według różnych źródeł, mogło być wynikiem zamachu na zatarcie śladów kradzieży, co odczuli liczni parafianie.

Kolejno w katedrze spoczywają znane postacie, w tym Stanisław Kobierzycki. Warto dodać, że ochrzczeni zostali tu Adam Asnyk oraz Mieczysław Smorawiński, a Maria Konopnicka przyjęła sakrament małżeństwa, jak potwierdza Maria Konopnicka.

Rok 1992 przyznał kościołowi rangę katedry diecezji kaliskiej, a w 2016 roku w Niedzielę Miłosierdzia Bożego do świątyni przetransportowano relikwie św. Faustyny Kowalskiej. Na zakończenie, dziedziniec kościelny jest świadkiem przetrwania dawnego konwentu kanoników laterańskich, zbudowanego w 1448 roku, który pełnił funkcję biskupią do 2014 roku.

Organy

Organy katedralne w Kaliszu są dziełem Jana Drozdowicza, pochodzącego z Poznania, i składają się z różnych części, które pochodzą z różnych miejsc. Instrument ten jest niezwykle istotnym elementem architektury i wyposażenia świątyni.

Oto dyspozycja instrumentu, która ukazuje bogactwo oraz różnorodność brzmienia organów:

Manuał IManuał IIPedał
1. Bordun 16′1. Hornprinzipal 8′1. Subbas 16′
2. Prinzipal 8′2. Spitz-Gamba 8′2. Oktavbass 8′
3. Dulzflöte 8′3. HohlFlöte 8′3. Gedecktbass 8′
4. Nachtorn 8′4. Oktav 4′4. Choralbass 4′
5. Oktav 4′5. Blockflöte 4′5. Flöte 4′
6. Rohrflöte 4′6. Sesquialtera 2f
7. Nasat 2 2/3′7. Dulzian 8′
8. Superoktav 2′
9. Mixtur 4-8f
10. Trompete 8′

Oceń: Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu

★★★★★
Średnia ocena:5 Liczba ocen:12