Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu

---

Architektura

W kaliszańskiej bazylice, architektura kościoła jest świadectwem bogatej historii budowlanej. >W centrum znajduje się gotyckie prezbiterium, które powstało najprawdopodobniej na początku XIV wieku i jest przykryte malowniczym sklepieniem gwiaździstym.

Wielką przemianę obiektu rozpoczęła fundacja arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego z 1359 roku, która umożliwiła dobudowanie trójnawowego korpusu głównego w charakterystycznym stylu gotyckim. Zmiany, które wtedy wprowadzono, nadały nowy wygląd całej budowli.

W 1783 roku, pod kierownictwem ks. Stanisława Kłossowskiego, kustosza kolegialnego, doszło do zdarzenia mającego ogromny wpływ na strukturę kościoła. Wyburzenie przylegającego do kościoła pałacu arcybiskupów doprowadziło do katastrofy budowlanej 3 sierpnia 1783 roku. W jej wyniku zniszczeniu uległa zarówno fasada, jak i centralna część kościoła, począwszy od prezbiterium aż po południowo-wschodnią ścianę.

Na przełomie lat 1783 i 1790 do istniejącego gotyckiego prezbiterium oraz dwóch zakrystii z kapitularzem dobudowano nową dłuższą nawę główną w stylu barokowym, wzbogacając ją o wieżę. Te zmiany przyczyniły się do ostatecznego kształtu świątyni.

Istotnym momentem w historii bazyliki miały miejsce w 1948 roku, kiedy to zrekonstruowano zwieńczenie wieży, przywracając jej dawny blask. Jednak ważne odkrycie miało również miejsce w 2016 roku, gdy podczas prac remontowych odnaleziono wykonany z piaskowca gotycki maswerk z XIV wieku, co dodatkowo wzbogaciło wiedzę na temat historycznych aspektów architektury kościoła.

Historia sanktuarium

Kult św. Józefa w Kaliszu zyskał swoje początki w roku 1670, związane z uzdrowieniem mieszkańca wsi Szulec. Według przekazów, jego zdrowie zostało przywrócone za wstawiennictwem świętego, co skłoniło go do podziękowania poprzez ufundowanie obrazu Świętej Rodziny, który umieszczono w kolegiacie. Warto zwrócić uwagę, że znaczący rozwój tego kultu miał miejsce w drugiej połowie XVII wieku oraz na początku XVIII wieku.

Po II wojnie światowej kult św. Józefa zyskał na randze dzięki wydarzeniom, które miały kluczowe znaczenie. Wśród nich wyróżnić można: wyzwolenie duchownych z obozu koncentracyjnego w Dachau, które miało miejsce 29 kwietnia 1945 roku, powstanie Polskiego Studium Józefologicznego w Kaliszu w dniu 24 września 1969 roku oraz wizytę papieża Jana Pawła II w tym sanktuarium 4 czerwca 1997 roku.

Na wiosnę 1945 roku, byli więźniowie Dachau złożyli obietnicę pielgrzymki do Kalisza, która zrealizowana została w dniach 17-19 kwietnia 1948 roku. Uroczystości te prowadził kardynał August Hlond oraz biskup Franciszek Korszyński, co miało ogromne znaczenie dla lokalnej wspólnoty.

W czasie homilii wygłoszonej w Kaliszu, Jan Paweł II złożył przysięgę, powierzając świętemu Józefowi wszystkie polskie rodziny oraz kwestie związane z ochroną życia nienarodzonych, zarówno w Polsce, jak i w ujęciu globalnym. Początkowo, patronką diecezji została ustanowiona Święta Rodzina, a nieco później, uznanie zyskał „Święty Józef, małżonek Maryi Dziewicy, Opiekun Zbawiciela”.

Papież podkreślił w sanktuarium: „Przynosicie ze sobą kopię obrazu świętego Józefa czczonego w Kaliszu, w Sanktuarium znanym na całą Polskę, chcecie, abym pobłogosławił ten obraz, który po powrocie do kraju ma w pielgrzymce nawiedzać poszczególne parafie waszej diecezji. Święty Józef jest wam szczególnie drogi i bliski. Dobrze, że wasza diecezja rozpoczyna swój program duszpasterski od rodziny. Rodzina stanowi jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości.”

W dniu 3 grudnia 2017 roku w bazylice zainaugurowano z udziałem nuncjusza apostolskiego w Polsce abp. Salvatore Pennacchio „Nadzwyczajny Rok Świętego Józefa Kaliskiego”, który trwał do 6 stycznia 2019 roku, podkreślając tym samym znaczenie postaci świętego w historii i duchowości regionu.

Obraz św. Rodziny

Początek kultu wizerunku Świętej Rodziny jest nieznany, co wiąże się także z niejasnym pochodzeniem jego autora. Wiele wskazuje na to, że osobą odpowiedzialną za jego stworzenie mógł być uczeń włoskiego artysty Tommasa Dolabelli, który pracował na dworach królów polskich w XVII wieku.

W latach 1751–1779 kustosz kolegiaty kaliskiej zdołał zebrać i opublikować niemal 500 dowodów uzdrowień, które miały miejsce dzięki interwencji świętego Józefa, czczonego w związku z tym obrazem Świętej Rodziny. To znaczące dla historii miejsca wydarzenie przyczyniło się do wzrostu popularności wizerunku wśród wiernych.

W 1783 roku papież Pius VI uznał obraz za cudowny, co było bezprecedensowym wydarzeniem. 31 maja tego samego roku, w Rzymie, dokonano koronacji kopii wizerunku Świętej Rodziny, co dodatkowo podkreśliło jego znaczenie w Kościele.

Niestety, 3 sierpnia 1783 roku miała miejsce katastrofa, kiedy to gotycka świątynia zawaliła się, zabierając ze sobą frontową elewację. Na szczęście prezbiterium, zakrystia oraz ołtarz, w którym umieszczony był cenny obraz, ocalały. Dzięki temu, uznany za cudowny obiekt, zdołał przetrwać ten tragiczny moment.

Kolegiatę odbudowano w 1792 roku, dokonując przy tym kilku istotnych zmian. Przemiana płynęła w kierunku późnobarokowym, a świątynia została m.in. rozbudowana o 12 metrów, otrzymując dodatkowo wysoką wieżę oraz kaplicę, w której umieszczono obraz Świętej Rodziny. Ta odbudowa oraz przekształcenia wpisały się w bogatą historię miejsca, które do dzisiaj przyciąga wiernych i turystów.

Relikwie świętych i błogosławionych

W kolegiacie kaliskiej znajduje się imponujący zbiór zabytkowych relikwiarzy, które przyciągają uwagę swoim bogatym wystrojem w stylu rokokowym. Te misternie zdobione kartusze stanowią nie tylko elementy dekoracyjne, ale również cenne świadectwa historii kultu religijnego w regionie.

Na przestrzeni lat, świątynia zgromadziła wiele relikwii, które są otaczane szczególnym szacunkiem. Wśród nich można znaleźć:

• relikwie błogosławionej Marii Angeli Truszkowskiej (1999),
• relikwie świętej siostry Faustyny Kowalskiej (2004),
• relikwie świętej Joanny Berretty Molli (2004),
• relikwie błogosławionej Franciszki Siedliskiej (2006),
• relikwie błogosławionej Matki Teresy z Kalkuty (2006),
• relikwie świętego ojca Pio (2006),
• relikwie świętego brata Andrzeja z Montrealu (2009),
• relikwie świętego Ludwika i świętej Zelii Martin (2009),
• relikwie błogosławionych Marii Stelli i Towarzyszek (2010),
• relikwie świętego Zygmunta Szczęsnego Felińskiego (2010),
• relikwie błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki (2010),
• relikwie świętego Jana Pawła II (2011).

Każda z tych relikwii posiada swoją unikalną historię, a ich obecność w kolegiacie jest świadectwem głębokiego oddania wiernych oraz znaczenia kultu świętych i błogosławionych w życiu duchowym.

Sanktuarium obecnie

Kult świętego Józefa Kaliskiego zyskuje na popularności w ostatnich latach, co przyciąga liczne pielgrzymki z diecezji oraz całej Polski. Obecnie szacuje się, że około 200 tysięcy pielgrzymów rocznie odwiedza to niezwykłe sanktuarium. Modlitewne spotkania odbywające się w pierwsze czwartki miesiąca są transmitowane za pośrednictwem Telewizji Trwam oraz Radio Maryja, co dodatkowo przyczynia się do wzrostu liczby wiernych, którzy przybywają do Kalisza jako widzowie i słuchacze tych stacji.

Od czterech lat, w okresie Bożego Narodzenia, przy sanktuarium św. Józefa tworzy się wyjątkowa żywa szopka. Umieszczona w pięknym otoczeniu średniowiecznych murów i baszty Dorotki, szopka została stylizowana na wzór historycznych budowli. W centralnym miejscu znajduje się żłóbek, w którym leży narodzone Dziecię, a przy nim czuwają Maryja i Józef. Pośród nich, w osobnych zagrodach, można spotkać różne gatunki zwierząt, takie jak m.in. lama tybetańska, owce kameruńskie, kozy syryjskie, kucyki oraz wiele innych.

---

Oceń: Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu

---