Janina Broniewska

---

Życiorys

Janina Broniewska urodziła się w rodzinie z niemieckimi korzeniami. Jej ojciec, Hugo Oskar Kunig, był ślusarzem, a matka, Jadwiga Gejer, pracowała jako akuszerka. W młodości przerwała naukę z powodów finansowych na początku ósmej klasy gimnazjum oraz przeniosła się z Kalisza do Warszawy. Tam w latach 1924-1926 uczęszczała do Szkoły Zdobniczej przy Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej, a także pracowała jako położna. W tym okresie aktywnie uczestniczyła w działalności Wolnego Harcerstwa.

W 1933 roku, jesienią, została aresztowana razem z mężem Władysławem Broniewskim oraz sublokatorami pod zarzutem działalności komunistycznej. Po jednym dniu spędzonym w areszcie została wypuszczona z braku dowodów, jednakże to incydent miała konsekwencje w postaci zwolnienia jej z pracy w szkole podstawowej.

W latach 1934-1937 piastowała stanowisko redaktora w „Płomyku”, a następnie, w okresie 1944-1946, pełniła rolę redaktora naczelnego „Polski Zbrojnej”. Po 17 września 1939, w czasie okupacji ZSRR, wstąpiła do Związku Radzieckich Pisarzy Białorusi.

W trakcie II wojny światowej Janina była aktywną działaczką Związku Patriotów Polskich oraz korespondentem wojennym przy 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Była również autorką wzoru orła dla Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, znanego jako wzór 43. Inspirację czerpała z wizerunku orła umieszczonego na sarkofagu Władysława Hermana, znajdującym się w katedrze w Płocku. Wzorując się na tradycjach piastowskich, orzeł ten nie zawierał jednak tarczy amazonek ani korony. W dniu 31 grudnia 1944 roku została posłanką do Krajowej Rady Narodowej, zgłoszoną przez Związek Patriotów Polskich, ale formalnie nie była związana z żadną partią.

W okresie stalinizmu, Broniewska stała się jedną z najbardziej wyróżniających się postaci Związku Literatów Polskich, piastując funkcję sekretarza POP PZPR. Aktywnie propagowała socrealizm, wpływając na życie kulturalne Polski. Dodatkowo pełniła zobowiązania wiceprezesa Rady Naczelnej ZBoWiD.

Janina Broniewska zmarła w Warszawie, a jej pogrzeb odbył się 24 lutego 1981 roku z honorami na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A2-13-12). W ceremonii uczestniczyli m.in. członkowie Biura Politycznego KC PZPR, tacy jak gen. dyw. Mieczysław Moczar, wiceministrowie obrony narodowej gen. broni Józef Urbanowicz i gen. dyw. Józef Baryła, a także prezes ZG TPPR, Stanisław Wroński. Mowę pogrzebową wygłosił prezes ZG ZBoWiD, Włodzimierz Sokorski.

Życie prywatne

Janina była córką Jadwigi z d. Gejer oraz Hugona Oskara Kuniga, który urodził się w 1878 roku i zmarł w 1941 roku. Jej ojciec miał niemieckie pochodzenie, a jego przodkowie wywodzili się z Ostrowa Wielkopolskiego. W latach trzydziestych osiedlił się w Przedborzu, gdzie w czasach niemieckiej okupacji pełnił funkcję komisarza miasta (Stadtkommissar). W tym okresie był odpowiedzialny za organizację getta dla Żydów. Niestety, został aresztowany przez Niemców i deportowany do obozu Auschwitz, gdzie poniósł śmierć.

W latach dwudziestych matka Janiny, Jadwiga, rozstała się z mężem i powtórnie wyszła za mąż za Gustawa Weissenburga, który jako ojczym wychowywał Janinę. W 1926 roku Janina Kunig związała się małżeństwem z Władysławem Broniewskim, znanym poetą, z którym doczekała się córki, Joanny, znanej także jako „Anka”, urodzonej w 1929 roku i zmarłej w 1954 roku. Niestety, małżeństwo Janiny z Władysławem nie przetrwało próby czasu i zakończyło się rozstaniem w 1938 roku, a formalny rozwód miał miejsce dopiero w 1946 roku.

W okresie po drugiej wojnie światowej, Janina nawiązała bliską przyjaźń z Wandą Wasilewską, która stała się jej zaufaną powierniczką i towarzyszką.

Twórczość

Janina Broniewska, znana z bogatej twórczości literackiej, stworzyła wiele interesujących dzieł, które na stałe wpisały się w historię polskiej literatury. Oto niektóre z nich:

• Historia gałgankowej Balbisi (1936),
• Historia toczonego dziadka i malowanej babki (1937),
• Ciapek włóczęga (1939),
• O Fuku i Puku aksamitnych pieskach (1939),
• Czołg pułkownika Kukułki (1945),
• Siostrzeńcy ciotki Agaty (1946),
• O człowieku, który się kulom nie kłaniał (1948; o Karolu Świerczewskim),
• Filip i jego załoga na kółkach (1949; w czasach PRL lektura szkolna do 3. klasy szkoły podstawowej),
• Krystek z Warszawy (1949; historia „syna pułku”),
• Ogniwo (1951),
• Z notatnika korespondenta wojennego (1953; wspomnienia),
• Dziesięć serc czerwiennych (1964; wspomnienia),
• Maje i listopady (1967; wspomnienia),
• O takich jak każde z was (1970),
• Opowieści wojenne (1973; wspólne wydanie O człowieku, który się kulom nie kłaniał i Krystka z Warszawy),
• Tamten brzeg mych lat (1973; wspomnienia),
• Dawno i jeszcze dawniej (1975).

Dzieła Broniewskiej są cenione zarówno za swoje wartości literackie, jak i za osobiste spojrzenie na rzeczywistość, w której żyła.

Ordery i odznaczenia

Janina Broniewska jest osobą, która została uhonorowana wieloma odznaczeniami i medalami za swoje osiągnięcia oraz wkład w rozwój kraju. Oto lista najważniejszych wyróżnień, które otrzymała w trakcie swojego życia:

• Order Sztandaru Pracy I klasy, 1964,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, 1974,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, 16 lipca 1954,
• Złoty Krzyż Zasługi, 22 lipca 1952,
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, 19 stycznia 1955,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”, 1966,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Nagrody

Janina Broniewska, utalentowana pisarka, została uhonorowana wieloma prestiżowymi nagrodami w uznaniu za jej wkład w literaturę. Wśród osiągnięć wyróżniających jej twórczość znajdują się:

• nagroda państwowa III stopnia za powieść dla młodzieży pt. Ogniwo (1951),
• nagroda prezesa Rady Ministrów za całokształt twórczości,
• nagroda honorowa Ministra Obrony Narodowej.

Oprócz tych wyróżnień, jej prace cieszyły się dużym uznaniem wśród czytelników oraz krytyków literackich.

---

Oceń: Janina Broniewska

---