Mieczysław Smorawiński

---

Życiorys

Mieczysław Smorawiński urodził się jako drugie dziecko Jana Smorawińskiego i Marianny z Zagrodzkich, pochodzących z miejscowości Pyzdry. Miał sześcioro rodzeństwa. W styczniu 1894 roku został ochrzczony w kościele św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu, a następnie mieszkał z rodziną w Turku. Ukończył szkołę powszechną oraz polską Szkołę Handlową w Kaliszu.

W 1911 roku, za swoją działalność niepodległościową w „Zarzewiu”, został skazany na sześć miesięcy więzienia i zesłany do Jekaterynosławia. Później przeniósł się do Lwowa, gdzie w 1912 roku zdał egzamin maturalny i rozpoczął studia na wydziale chemii technicznej Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Niestety, z powodu wybuchu I wojny światowej musiał je przerwać.

Podczas studiów w Lwowie, od lutego 1912 roku do sierpnia 1914, był członkiem Drużyn Strzeleckich, gdzie odbył przeszkolenie wojskowe. Ukończył także kurs oficerski w 1914 roku. W chwili wybuchu I wojny światowej, udał się do Krakowa i 16 sierpnia 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich, wchodząc do II Brygady Legionów, gdzie piastował kolejne stanowiska, od dowódcy plutonu, przez kompanię, aż po batalion.

Na froncie przebywał aż do 30 grudnia 1916 roku. Po kryzysie przysięgowym pozostał w 2 pułku piechoty Polskiego Korpusu Posiłkowego do 30 stycznia 1918. Następnie, od 16 lutego do 30 października 1918, brał udział w działaniach Polskiej Siły Zbrojnej.

Od 1 listopada 1918 roku Mieczysław Smorawiński zaciągnął się do Wojska Polskiego, obejmując dowództwo II batalionu 8 pułku piechoty Legionów. Pełnił tę funkcję do 13 lipca 1919, a przez pewien czas także dowodził 8 pułkiem piechoty. W tym czasie brał udział w walkach pod Lwowem oraz na froncie polsko-ukraińskim.

W latach 1919-1921, Mieczysław Smorawiński był pięciokrotnie ranny, w tym w bitwie pod Rawą Ruską 7 stycznia 1919 roku. Po wojnie polsko-bolszewickiej, 2 września 1921 roku, został dowódcą piechoty dywizyjnej w 2 Dywizji Piechoty Legionów, gdzie sprawował swoje obowiązki do 20 marca 1927 roku.

Pozostał aktywny w czasie przewrotu majowego w 1926 roku, popierając Józefa Piłsudskiego. 19 marca 1927 roku został dowódcą 6 Dywizji Piechoty w Krakowie, które to stanowisko zajmował aż do października 1932 roku. W nowym roku, 1 stycznia 1928, prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady.

W aktach osobowych przechowywanych w Centralnym Archiwum Wojskowym znajduje się opinia o Mieczysławie Smorawińskim, w której znajdziemy następujący opis:

„Charakter nieskazitelny. Wymagający od innych, surowy dla siebie, a jednak wyrozumiały i sprawiedliwy. Przy bardzo dużej ambicji pracy – skromny i umie ukryć własne zasługi.”

Od października 1932 roku do października 1934 roku był zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu nr III w Grodnie, a następnie dowódcą Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie od października 1934 do września 1939 roku. W przeddzień wybuchu II wojny światowej organizował 39 Rezerwową Dywizję Piechoty oraz bazy zaopatrzeniowe dla 3 Dywizji Piechoty Legionów.

Gdy wybuchła II wojna światowa, organizował mobilizację oddziałów oraz przygotowywał bazy zaopatrzenia dla walczących. 17 września 1939 roku, po agresji ZSRR na Polskę, zakazał otwierania ognia do Armii Czerwonej i podjął decyzję o demobilizacji swoich podwładnych, polecając im przebić się do Rumunii i na Węgry.

Po przybyciu Armii Czerwonej do Włodzimierza Wołyńskiego, rozpoczął rozmowy z jej przedstawicielami. 20 września zgodnie z porozumieniem miał udać się w kierunku Bugu, jednak po wyruszeniu kolumna została zatrzymana, ogłaszając ich jeńcami wojennymi. Generał przebywał w kilku obozach jenieckich, aż ostatecznie został umieszczony w obozie w Kozielsku.

Wyniki ekshumacji po zakończeniu wojny wskazują, że Mieczysław Smorawiński oraz generałowie Bronisław Bohaterewicz i Henryk Minkiewicz zostali wywiezieni z obozu 7 kwietnia 1940 roku. Istnieje podejrzenie, że jego egzekucja mogła mieć miejsce 9 kwietnia 1940 roku, ponieważ figurował na liście wywozowej razem z Adamem Solskim, którego pamiętnik zawierał ostatni wpis z tego dnia.

Jego ciało zostało zidentyfikowane podczas ekshumacji w 1943 roku, a towarzyszące mu dokumenty potwierdzały jego adres zamieszkania w Lublinie, w tym książeczka oszczędnościowa PKO. Generał Smorawiński, obok gen. Bronisława Bohaterewicza, był jednym z niewielu zidentyfikowanych generałów zamordowanych w Katyniu. Obaj generałowie zostali pochowani na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, który został oficjalnie otwarty 28 lipca 2000 roku.

Mieczysław Smorawiński ożenił się z Heleną z Danielewiczów, którą poznał w 1916 roku w Charsznicy. Wzięli ślub 6 października 1920 roku w kościele parafialnym w Turku. Z tego związku mieli córkę Marię i syna Jerzego, a także zamieszkali w Pałacu Lubomirskich w Lublinie przy ulicy Plac Litewski 3.

W 2007 roku, pośmiertnie, Mieczysław Smorawiński został awansowany do stopnia generała dywizji przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Uroczystość miała miejsce 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas obchodów „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Upamiętnienie

Tablice upamiętniające generała Mieczysława Smorawińskiego zostały zainstalowane w różnych miejscach, aby oddać hołd jego zasługom. W 1985 roku umieszczono je w kościele Matki Bożej Zwycięskiej w Lublinie, a kilka lat później w kościele Najświętszej Maryi Panny z Lourdes w Krakowie. W 1991 roku tablica znalazła swoje miejsce w Krakowie na budynku, w którym mieścił się sztab 6 Dywizji Piechoty, przy placu Marii Magdaleny. Kolejna tablica pamiątkowa jest umieszczona w Kościele Garnizonowym w Kaliszu, który pierwotnie był kościołem kolegium jezuickiego, fundacji prymasa Stanisława Karnkowskiego, przy ulicy Kolegialnej.

9 kwietnia 2010 roku Technikum nr 2 w Kaliszu, w Zespole Szkół Ekonomicznych, zyskało patronat gen. Mieczysława Smorawińskiego. Tego samego dnia na skwerze Inwalidów Wojennych odsłonięto kamień pamiątkowy oraz posadzono Dąb Pamięci. Na tych uroczystościach obecne były między innymi siostrzenica generała, Anna Szyper, oraz wnuczka Ewa Bąkowska, która tragicznie zmarła dzień później w katastrofie samolotu Tu-154M w Smoleńsku. Dąb Pamięci został również zasadzone w Gnieźnie.

W Lublinie utworzono Aleję gen. M. Smorawińskiego poprzez przemianowanie części Alei Lenina, a druga część tej alei otrzymała imię Władysława Andersa. Dodatkowo, jego imię nadano ulicom w takich miastach jak Ciechanów, Świdnik oraz w rodzinnym Turku. Rada Miasta Krakowa uchwałą z dnia 26 lutego 2020 roku nadała imię generała Mieczysława Smorawińskiego ulicy położonej w Dzielnicy XVII Wzgórza Krzesławickie.

W 2014 roku, w 94. rocznicę bitwy warszawskiej, na Cmentarzu Poległych w Bitwie Warszawskiej w Ossowie odsłonięto tablicę upamiętniającą ośmiu dowódców polskich oddziałów, którzy w 1940 roku byli ofiarami zbrodni katyńskiej. Wśród nich znalazł się gen. bryg. Mieczysław Smorawiński, a także gen. dyw. Stanisław Haller, gen. dyw. Henryk Minkiewicz, gen. dyw. Leonard Skierski, gen. bryg. Bronisław Bohaterewicz, gen. bryg. Kazimierz Łukoski, płk dypl. Stefan Kossecki oraz ppłk. Wilhelm Kasprzykiewicz.

Postać generała Mieczysława Smorawińskiego została również przywołana w filmie fabularnym „Katyń” z 2007 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy, w którym w domniemaną postać generała wcielił się Jan Englert.

W 2021 roku Telewizja Polska zrealizowała biograficzny film dokumentalny zatytułowany “Smorawiński”, wyreżyserowany przez Magdalenę i Rafała Kołodziejczyków. Następnie, 24 lutego 2023 roku w Muzeum Narodowym w Lublinie otwarto wystawę pod nazwą “Ostatni lokator pałacu Lubomirskich. Generał Mieczysław Smorawiński”, na której zaprezentowane zostały zbiory z największej w Polsce kolekcji związanej z tą postacią, znajdującej się w Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” .

W dniu 12 kwietnia 2024 roku w Muzeum Katyńskim odbędzie się otwarcie wystawy “Ostatni lokator pałacu Lubomirskich. Generał Mieczysław Smorawiński” w nowej aranżacji, która będzie dostępna do 28 lipca 2024 roku.

Awanse

W kontekście kariery Mieczysława Smorawińskiego, jego awanse wojskowe odzwierciedlają jego postępujący rozwój i zasługi na przestrzeni lat.

• chorąży – 1914,
• podporucznik – 1915,
• porucznik – 1915,
• kapitan – 1916,
• major – 1918,
• podpułkownik – 1920,
• pułkownik – 1922,
• generał brygady – 1 stycznia 1928,
• generał dywizji – 5 października 2007 (pośmiertnie).

Ordery i odznaczenia

Mieczysław Smorawiński, znany ze swojej dziedziny, otrzymał szereg ważnych nagród, które podkreślają jego zasługi i odwagę. Poniżej przedstawiono wyjątkowe odznaczenia, którymi się może poszczycić:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2948,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 10 listopada 1928 roku,
• Krzyż Niepodległości, który otrzymał 12 maja 1931 roku,
• Krzyż Walecznych, przyznawany czterokrotnie, w tym po raz drugi, trzeci i czwarty w 1921 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał 19 marca 1931 roku,
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia,
• Państwowa Odznaka Sportowa,
• Medal Zasługi Wojskowej Signum Laudis, przyznany przez Austro-Węgrów,
• Kawaler Orderu Legii Honorowej, odznaczenie francuskie,
• Medal Zwycięstwa, znany również jako „Médaille Interalliée”.

---

Oceń: Mieczysław Smorawiński

---