Józef Wiłkomirski

---

Życiorys

Józef Wiłkomirski był niezwykle utalentowanym człowiekiem, który zapisał się w historii muzyki i kultury. Urodził się jako syn Alfreda Wiłkomirskiego, a jego siostra to znana artystka, Wanda. Posiadał również przyrodnich braci, Marię, Kazimierza i Michała, których matką była Dorota, a właściwie Dwojra Temkin, pochodząca z rodziny żydowskiej. Alfred Wiłkomirski, zanim poślubił Dorotę, był jej nauczycielem w Szkole Muzycznej.

W międzywojennym okresie 1936–1939 Józef kształcił swoje umiejętności muzyczne w Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi. Podczas II wojny światowej, w latach 1943–1944 uczył się gry na wiolonczeli, otrzymując wsparcie od swojego brata Kazimierza oraz Dezyderiusza Danczowskiego w Staatliche Musikschule w Warszawie, której wicedyrektorem był Kazimierz Sikorski. W tym trudnym czasie występował także w orkiestrze teatru dramatycznego, który miał swoją siedzibę na ul. Kredytowej.

Będąc zaangażowanym w walki okresu powstania warszawskiego, pełnił funkcję kaprala i walczył w Śródmieściu Północnym jako żołnierz 2. kompanii „Genowefa” Zgrupowania NOW-AK „Harnaś”. Po zakończeniu działań wojennych znalazł się w stalagu Sandbostel, gdzie otrzymał numer jeniecki 223119. W czasach III Rzeczypospolitej, jego zasługi zostały dostrzegnięte, a on sam awansował do stopnia podporucznika, a później porucznika Wojska Polskiego w stanie spoczynku.

Po wojnie, w 1946 roku, Józef rozpoczął studia na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie zajmował się historią i archeologią. Jednocześnie, w latach 1946–1949 zgłębiał tajniki dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi pod okiem swojego brata Kazimierza Wiłkomirskiego, a także Zdzisława Górzyńskiego oraz Włodzimierza Ormickiego. Dodatkowo uczęszczał do Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie przez lata 1949–1950 uczył się pod okiem Faustyna Kulczyckiego, a w latach 1954–1956 odbył aspiranturę w klasie Waleriana Bierdiajewa.

Kiedy przyszli nowi czasy, Józef Wiłkomirski stał się znanym wiolonczelistą, występując w orkiestrze Filharmonii Łódzkiej w latach 1946–1949 oraz w Operze Warszawskiej w latach 1949–1950. W dalszych latach pełnił funkcje dyrygenta w Państwowej Filharmonii w Krakowie (1950–1951), kontynuując swoją karierę w Zespole Ludowym Pieśni i Tańca „Mazowsze” oraz w Państwowej Filharmonii w Poznaniu (1954–1957). Jako dyrektor i kierownik artystyczny Filharmonii w Szczecinie zarządzał tam od 1957 do 1971 roku.

W 1978 roku utworzył Filharmonię w Wałbrzychu, gdzie pełnił rolę dyrektora naczelnym i artystycznym aż do 2005 roku, kiedy przeszedł na zasłużoną emeryturę. Na dodatek, w latach 1978–1991, należał do grona kierowników Zespołu Szkół Muzycznych w Wałbrzychu.

Józef Wiłkomirski był artystą o międzynarodowym zasięgu. W trakcie swojej długiej kariery dyrygenckiej występował we wszystkich głównych filharmoniach w Polsce i w 22 krajach na kontynencie europejskim oraz w Ameryce i Azji, dając w sumie ponad 1600 koncertów. Wśród jego osiągnięć znalazły się prawykonania utworów polskich kompozytorów, takich jak Wojciech Kilar, Bolesław Woytowicz, Romuald Twardowski oraz Benedykta Konowalskiego.

Oprócz działalności muzycznej, Wiłkomirski angażował się w publicystykę, pisząc blisko 300 artykułów, i prowadził ponad 200 wystąpień jako prelegent. Współpracował z ogólnopolską Telewizją Polską oraz regionalnymi rozgłośniami Polskiego Radia, działając w Szczecinie, Wałbrzychu oraz Wrocławiu. Jego aktywność społeczną podkreślają funkcje przewodniczącego w stowarzyszeniach kulturalnych oraz wieloletnia praca jako radny miejski Wałbrzycha, a także w województwie wałbrzyskim. W 2015 roku nadano mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kalisza.

Po śmierci, Józef Wiłkomirski znalazł spoczynek na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, pozostawiając po sobie trwały ślad w polskiej kulturze i muzyce.

Odznaczenia i nagrody

Józef Wiłkomirski, wybitny przedstawiciel kultury, został uhonorowany wieloma odznaczeniami i nagrodami, które świadczą o jego znaczącym wkładzie w rozwój sztuki i edukacji.

• Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (1960),
• Nagroda Muzyczna Szczecina (1961),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1963),
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1967),
• Nagroda za upowszechnianie Kultury (1970),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1979),
• Nagroda Miasta Wałbrzycha (1979, 1999),
• Nagroda Prasy Dolnośląskiej (1982),
• Nagroda Województwa Wałbrzyskiego (1983),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1984),
• Warszawski Krzyż Powstańczy (1985),
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1986),
• Odznaka „Przyjaciel dziecka” (1993),
• Krzyż Armii Krajowej (1995),
• Odznaka Weterana wojny o niepodległość (1995),
• Złota Odznaka Zasłużonego Działacza Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (1998),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1998),
• Tytuł „Zasłużony dla Powiatu Wałbrzyskiego” (2005),
• Tytuł „Zasłużony dla Miasta Wałbrzycha” (2006).

Te odznaczenia odzwierciedlają jego zaangażowanie oraz pasję w działalności na rzecz kultury i społeczności lokalnych.

Wybrane kompozycje

Na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, prezentujemy wybrane kompozycje autorstwa Józefa Wiłkomirskiego, które odzwierciedlają jego wszechstronność oraz kreatywność jako kompozytora.

• Sonata na wiolonczelę solo (1968),
• Koncert na harfę i orkiestrę kameralną (1969),
• Sinfonietta nr 1 na orkiestrę (1969),
• Przygoda Kacperka, baśń symfoniczna na głos recytujący i orkiestrę symfoniczną (1969),
• Toccata na 2 fortepiany (1969),
• Mała suita na wiolonczelę solo (1970),
• Sinfonietta nr 2 na orkiestrę (1970),
• Stela 70 na orkiestrę symfoniczną (1970),
• Sonata na skrzypce i fortepian (1971),
• Sonata na wiolonczelę i fortepian (1971),
• Trio fortepianowe (1971),
• Zamek Królewski w Warszawie, suita na orkiestrę symfoniczną (1971),
• Sonata na kontrabas i fortepian (1972),
• Baśń o królewiczu Jasnym, balet-pantomima (1972),
• Suita taneczna na kwartet perkusyjny (1972),
• Koncert na 4 harfy (1972),
• Poemat żałobny na orkiestrę symfoniczną (1973),
• Koncert na orkiestrę (1973),
• Concertino na wiolonczelę i orkiestrę (1974),
• Sonata na altówkę i fortepian (1975),
• Sonata na skrzypce solo (1975),
• Kwartet smyczkowy (1975),
• Pieśni miłosne (wersja I) na sopran i fortepian (1975),
• Wrześniowy alarm na sopran, baryton, recytatora, chór i orkiestrę (1976),
• Pieśni miłosne (wersja II) na sopran i orkiestrę (1976),
• Elementy na orkiestrę (1977),
• Isia i kosmoskrzaty, baśń symfoniczna na głos recytujący i orkiestrę symfoniczną (1993),
• Obsesja na orkiestrę symfoniczną (1997),
• Oberek na orkiestrę symfoniczną (2001),
• Cenotaf na orkiestrę (2002),
• Suita koncertowa na marimbę i orkiestrę kameralną (2005).

---

Oceń: Józef Wiłkomirski

---