Teodor Tripplin

---

Życiorys

Teodor Tripplin był osobą o bogatym dziedzictwie, synem Fryderyka Chrystiana Ludwika Tripplina (1774–1840), znanego filologa klasycznego oraz profesora szkół średnich, i Fryderyki Julianny Wilhelminy, pochodzącej z rodziny baronów Horn. Urodził się w rodzinie kalwińskiej, mającej korzenie hugenockie. W jego życiu ważne postacie to młodszy brat Ludwik Tasillon oraz siostra Klotylda Tusnelda.

Udział w powstaniu listopadowym

Teodor rozpoczął edukację w Szkole Wojewódzkiej w Kaliszu, a następnie kontynuował naukę w Pińczowie od 1827 roku. Zapał do służby wojskowej skłonił go do wstąpienia do Korpusu Kadetów w Kaliszu w 1829 roku. Czynnie włączył się w działania powstania listopadowego, gdzie walczył w stopniu podporucznika jazdy. Brał udział w kluczowych bitwach, takich jak te pod Olszynką Grochowską (25 lutego 1831), Iganiami (10 kwietnia 1831) oraz Ostrołęką (26 maja 1831), gdzie odniósł rany. Po bitwie pod Kockiem w czerwcu 1831, ruszył na pomoc obrońcom twierdzy Modlin, jednak musiał wycofać się w obliczu przewagi wojsk rosyjskich, a po pewnym czasie został internowany przez Prusaków.

Edukacja

Po zakończeniu internowania i wyleczeniu ran w Elblągu w 1836 roku, Teodor Tripplin postanowił podjąć studia medyczne na Uniwersytecie w Królewcu (1832–1836). Po ich ukończeniu udał się w dalszą podróż morską do Anglii, planując zdobyć doświadczenie w praktyce lekarskiej. Dotarł tam pod koniec 1836 roku, po uwikłaniu się w różne perypetie, w tym rozbicie statku u wybrzeży Norwegii. W Londynie zajmował różne pozycje, od lekarza, przez nauczyciela, aż po dziennikarza. W 1837 roku dołączył do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, a rok później wyjechał do Hiszpanii, aby jako lekarz wojskowy wziąć udział w wojnie domowej, zaciągając się do chorągwi dragonów don Carlosa. Miał także okazję podróżować po Hiszpanii, Portugalii i Maroku (1837–1838), a następnie udał się do Francji na dalsze studia medyczne, które podjął w Montpellier, gdzie w 1840 roku uzyskał doktorat na podstawie pracy o gorączce tyfusowej.

Praktyka lekarska

Po uzyskaniu dyplomu, dr Teodor Tripplin praktykował w paryskich klinikach i w różnych miejscowościach Francji, gdzie pisał artykuły do gazet oraz czasopism lekarskich. W 1841 roku bez powodzenia kandydował do Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, a w 1842 roku pełnił rolę wykładowcy chemii w Polskiej Szkole w Batignolles, działając pod pseudonimem „Teuttold”. Krótko mieszkał w Strasburgu, a następnie nielegalnie próbował dotrzeć do Poznania, gdzie spotkał się z hrabią Tytusem Działyńskim. Niestety, jego aktywność polityczna doprowadziła do aresztowania przez Prusaków i przymusowego powrotu do Francji. W latach 40. XX wieku podróżował do Danii, Szwecji oraz Anglii, a w latach 1844–1848 osiedlił się oraz praktykował w miasteczku Delle w Dolnej Alzacji. Zdarzyły się również podróże do krajów skandynawskich, podczas których był nielegalnie aresztowany i deportowany do Francji.

Działalność literacka

W 1849 roku dr Tripplin powrócił do Polski i osiedlił się w Warszawie, gdzie rozpoczął karierę literacką. Zajął się pisaniem powieści przygodowych i relacji z podróży, m.in. dzieł takich jak „Wspomnienia z podróży po Danii, Norwegii, Anglii, Portugalii, Hiszpanii i państwie marokańskim” (1844) oraz „Pan Zygmunt w Hiszpanii. Powieść prawdziwa z ostatniej wojny domowej hiszpańskiej” (1852). W 1857 roku jego książka „Najnowsza podróż po Danii, Norwegii i Szwecji” została oskarżona o plagiat, co skłoniło Tripplina do ucieczki na Litwę. Tego incydentu opisali Maria Konopnicka oraz Jacek Kolbuszewski, którzy zadali mu pytania dotyczące plagiatu. W literaturze fantastycznonaukowej zauważalne są utwory „Maskarada w obłokach czyli podróż napowietrzna na Morze Północne” (1856) oraz „Podróż po Księżycu odbyta przez Serafina Bolińskiego” (1858), które były jednym z wcześniejszych przykładów tego gatunku.

Podróże w latach 1859–1877

W 1859 roku Tripplin opuścił Polskę, towarzysząc żonie do Wiednia, gdzie odbył staż u Jana Opolzera, profesora tamtejszego uniwersytetu. Następnie został lekarzem wojskowym w Konstantynopolu, a potem wyruszył w podróż po Grecji, Jerozolimie oraz Egipcie, kierując się dalej do Francji. Później osiedlił się na praktykę w Rives de Gères w departamencie Loary, a następnie przeniósł do Turynu we Włoszech. Odpowiedział na apel Giuseppe Garibaldiego, angażując się w walki o niepodległość Włoch, gdzie uhonorowano go stopniem kapitana i odznaczeniem za odwagę. W międzyczasie, w latach 1861–1862, pracował w polskiej szkole dowódców wojskowych w Genui, a po wojnie austriacko-włoskiej wstąpił do garibaldczyków jako lekarz wojskowy i brał udział w bitwie pod Custozzą.

Rzekoma śmierć dr. Tripplina w roku 1877

Pojawiły się doniesienia o śmierci Tripplina w 1877 roku, jednak zostały one szybko odwołane. Osoby takie jak Jacek Kolbuszewski wskazywały, że Tripplin sam zaplanował swoją mistyfikację. Oficjalne wersje donoszą, że podczas jego pobytu na Bliskim Wschodzie, student medycyny Byszyński zagarnął jego mienie i dokumenty, prowadząc praktykę w Bolonii, gdzie także zmarł w ubóstwie. Informacje o jego śmierci dotarły do Warszawy, a po jakimś czasie Tripplin powrócił do Włoch, by zastać na cmentarzu w Pizie grób z jego imieniem.

Ostatnie lata życia

W ostatnich latach swojego życia miał problem ze zdrowiem. Po nagłym omdleniu we Florencji trafił do szpitala miejskiego, gdzie został rozpoznany przez Teofila Lenartowicza (poetę) oraz Cypriana Godebskiego (rzeźbiarza). Po wyzdrowieniu, wyruszył w kierunku Polski, ale został aresztowany w Grazu jako podejrzany w sprawach rewolucyjnych i przekazany do więzienia. Dzięki dalszym zabiegom zdrowotnym trafił do zakładu leczniczego dra Jana Czerwińskiego, udało mu się wyjechać do Krakowa, gdzie po spotkaniu z bratanicą został hospitalizowany. Po opóźnieniu spowodowanym przez carskie władze, po przybyciu do Warszawy został ponownie rozpoznany. Zamieszkał z rodziną zmarłego brata i zajął się działalnością literacką, publikuje swoje „Wspomnienia z ostatnich podróży” (1878). Zmarł 25 stycznia 1881 roku w Warszawie, a jego ciało spoczęło na cmentarzu ewangelicko-reformowanym przy ul. Żytniej 42, gdzie odbył się jego pogrzeb w dniu 27 stycznia 1881 roku.

Rodzina

Teodor Tripplin, człowiek o bogatym życiorysie, miał nieślubnego syna, Julien Jean Stanislas Tripplina, którego matką była Hortensja Boulanger. Julien, urodzony 7 maja 1843 roku w Strasburgu oraz zmarły 24 sierpnia 1926 roku w Londynie, był znanym optykiem, horologiem oraz astronomem francuskim.

Warto również zaznaczyć, że Teodor wziął ślub 1 listopada 1849 roku w Krakowie z Heleną Rzuchowską, która była prawdopodobnie córką Kajetana Dunin-Rzuchowskiego, pułkownika, a później generała wojsk polskich, który brał udział w powstaniu listopadowym. Kajetana Dunin-Rzuchowski miał za żonę Kajetanię z Dobieckich, która odeszła z tego świata w roku 1861.

Mimo że małżeństwo Teodora i Heleny Rzuchowskiej nie doczekało się potomstwa, jego rodzinne korzenie pozostają interesujące. Wnukami jego brata byli polityk Ignacy Szebeko oraz senatorka II RP, Józefa Szebeko, co świadczy o znaczącej roli rodziny Tripplin w historii Polski.

Twórczość

Publikacje książkowe

Teodor Tripplin jest autorem licznych publikacji, które zapisały się w historii literatury. Jednymi z pierwszych jego działań były Wspomnienia z podróży po Danii, Norwegii, Anglii, Portugalii, Hiszpanii i Państwie Marokańskim, opublikowane w dwóch tomach w Poznaniu w 1844 roku.

W 1851 roku opublikował pracę Anglija dziś i dziesięć lat temu w Warszawie, a rok później wydał powieść Pan Zygmunt w Hiszpanii, która poruszała temat ostatniej wojny domowej hiszpańskiej; praca ta składa się z czterech tomów.

Kolejny istotny cykl to Wspomnienia z podróży po Danii, Norwegii, Anglii, Portugalii i państwie marokańskim, który przeszedł przez kilka edycji, w tym drugą, wydaną między 1851 a 1853 rokiem, oraz trzecią z 1853 roku i czwartą z 1855 roku, wszystkie opublikowane w Petersburgu.

W 1854 roku Tripplin zajął się także tematyką medyczną, publikując Asmodeusz w Paryżu – wspomnienia polskiego lekarza, w czterech tomach, a następnie Pamiętniki lekarza Polaka, które były zbiorem doświadczeń z zagranicy, w sześciu tomach, wydanych w 1855 roku.

Jego prace obejmują także Wycieczki po stokach galicyjskich i węgierskich Tatrów, oraz niezwykle ciekawe Podróż przez Saharę, która została ułożona z opowiadań Jakuba Arago, z dodatkowymi przypisami i uwagami.

W 1855 roku ukazała się praca Nowa podróż naokoło ziemi odbyta przez dra Antoniego Zdanowicza. Wkrótce potem Tripplin zaprezentował Amazonkę, szkic z życia światowego w zamkach Francji, przetłumaczony z języka francuskiego.

Niektóre z jego innych publikacji to Lekarz w Szwajcarii, Kobieta z głową, Najnowsza podróż po Danii, Norwegii i Szwecji, Maskarada w obłokach, oraz fantastyczna Podróż po Księżycu są przygotowywane przez Serafina Bolińskiego.

Na uwagę zasługują również dzieła takie jak Lunatycy i Powrót spod Berezyny. Te różnorodne tematy ukazują szeroką paletę twórczości Tripplina.

Ostatnimi istotnymi wynikami jego pracy są Dziennik podróży po Litwie i Żmudzi oraz Wycieczki lekarza Polaka po własnym kraju. Dodatkowo, w 1864 roku Tripplin ogłosił Le donne polacche, dramat oryginalny w pięciu aktach, publikowany we współpracy z komitetem promującym.

Na zakończenie, ostatnie jego publikacje to Wspomnienia z ostatnich podróży, wydane w Warszawie w 1878 roku. Pisarz pozostawił również wiele rękopisów, które pozostają nieodkryte. Jak poinformowała jego bratanica Aniela, wiele z tych dzieł jest bogatych w werwę oraz odzwierciedla głęboką miłość do ojczyzny.

Tłumaczenia, artykuły, drobne prace

Teodor Tripplin nie ograniczał się jedynie do pisania książek. Jego twórczość obejmuje również tłumaczenia oraz publikacje krótkich artykułów.

Wśród jego tłumaczeń znajduje się Diabeł kulawy autorstwa Alain-René Lesage, wydany w Warszawie w 1853 roku. W 1856 roku jego artykuł Zmartwychwstały kapitan ukazał się w kalendarzu „Józefa Ungra Kalendarza Warszawskiego Popularno-naukowego”. Rok później opublikował również artykuł Grobowiec bez napisu nad Niemnem w tym samym periodyku.

Publikacje medyczne i higieniczne

Tripplin był również aktywnym autorem publikacji naukowych z zakresu medycyny oraz higieny. W 1840 roku wydał pracę Quelques mots sur la fièvre typhoïde w Montpellier.

W 1849 roku ukazał się jego artykuł O chloroformie, który dotyczył rodzajów zatrucia związanych z jego nadużyciem oraz objawów przewidujących to zatrucie, opublikowany w Tygodniku Lekarskim.

Prace takie jak Kalotechnika, czyli sztuka zachowania piękności, opublikowana w 1856 roku w Warszawie, oraz Higiena polska, która poruszała temat zdrowia i długości życia z uwzględnieniem specyfiki klimatycznej kraju, ukazały się w dwóch tomach w 1857 roku.

Pełniejsza bibliografia dotycząca dzieł dra Teodora Tripplina można odnaleźć w publikacjach bibliograficznych, które służą za źródło informacji.

---

Oceń: Teodor Tripplin

---