Tadeusz Kulisiewicz

---

Życiorys

Tadeusz Kulisiewicz urodził się w Kaliszu, jako syn kowala i ślusarza Walentego Kulisiewicza oraz Marii z Popielińskich. Ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu, w którym znajdziemy najwcześniejsze dzieła artysty, dostępne w zbiorach tej szkoły. Następnie kontynuował edukację artystyczną w Państwowej Szkole Sztuk Dekoracyjnych w Poznaniu w latach 1922–1923, a także w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1923–1929. Tam studiował pod okiem profesorów, takich jak Miłosz oraz Mieczysław Kotarbiński oraz Władysław Skoczylas.

Artysta dołączył do Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt” w 1926 roku. W latach 1933–1939 zaangażował się w nauczanie prowadząc kursy rysunku w warszawskiej ASP w pracowni Mieczysława Kotarbińskiego. Po wojnie, od 29 sierpnia 1946 roku sprawował funkcję profesora nadzwyczajnego rysunku w Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie, a od 12 sierpnia 1950 roku był profesorem zwyczajnym grafiki.

W 1955 roku Kulisiewicz został członkiem korespondentem Akademii Sztuki w Berlinie, a w 1965 roku otrzymał honorowe członkostwo Akademii Sztuk Pięknych we Florencji. Jego indywidualne wystawy zyskały uznanie i były prezentowane w wielu krajach Europy, Azji oraz obu Ameryk.

W 1971 roku dołączył do Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. W 1983 roku był również członkiem Rady Krajowej PRON oraz wybrano go do Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Zmarł w Warszawie, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C39-2-6).

Twórczość

W 1926 roku, Tadeusz Kulisiewicz odwiedził malowniczą wieś Szlembark, zlokalizowaną w sercu Gorców. To doświadczenie zapoczątkowało jego wieloletnią fascynację tym miejscem, do którego regularnie wracał przez resztę swojego życia. W latach 1928–1930 artysta stworzył cykl wyjątkowych drzeworytów dedykowanych Szlembarkowi. Prace te, w przeciwieństwie do popularnych w latach 20. XX wieku wesołych stylizacji góralskich, oddawały poważny i surowy urok tej wsi.

Drzeworyty Kulisiewicza wyróżniały się swoją ekspresją oraz monumentalnym podejściem do tematów, które przedstawiał. W okresie przedwojennym artysta przeważnie zajmował się drzeworytem, a jego prace zazwyczaj były zestawiane w monotematyczne cykle. Tak powstał zbiór zwany „szlembarskim”, który składał się z czterech tek: „Szlembark” (1932), „Bacówka” (1932–1933), „Metody” (1934) oraz „Wieś w Gorcach” (1935–1936). Dodatkowo, w 1939 roku w jego dorobku znalazły się rysunki zatytułowane „Szlembarskie rysunki”.

Okres II wojny światowej Kulisiewicz spędził głównie w Krakowie oraz Szlembarku. Niefortunnie, podczas powstania warszawskiego jego pracownia spłonęła, a wraz z nią przepadło 70 desek drzeworytniczych. Po wojnie artysta zrezygnował z dalszego tworzenia drzeworytów, koncentrując się na rysunku oraz grafice miedziorytniczej, znanej jako suchoryt. W 1945 roku Kulisiewicz wykonał szereg rysunków przedstawiających zniszczenia Warszawy, tworząc cykl „Ruiny Warszawy 1945”, który został zaprezentowany w Muzeum Narodowym w Warszawie w 1947 roku, a później wydany jako wielkoformatowy album.

W okresie powojennym Kulisiewicz intensywnie podróżował w poszukiwaniu inspiracji, odwiedzając różne kraje takie jak Niemcy, Belgia, Brazylia, Chiny, Francja, Holandia, Indie, Meksyk, Włochy oraz ZSRR. Kilkukrotnie podróżował do Berlina Wschodniego, gdzie miał okazję szkicować inscenizacje sztuk Bertolta Brechta, w tym „Matkę Courage i jej dzieci” (1949), „Kaukaskie Koło Kredowe” (1954) oraz „Życie Galileusza” (1957). Z tych podróży powstały różne cykle rysunków, dokumentujące jego wrażenia z Czechosłowacji (1951), Chin (1952), Indii (1956), Meksyku (1957, 1958/1959), Wenecji (1958 i 1961) oraz Brazylii (1963). W późniejszych pracach pojawiły się również kolory, co wzbogaciło jego artystyczną narrację.

Kulisiewicz był również autorem cykli suchorytów, takich jak „Żołnierze rewolucji i pokoju” (1948), „Bojownicy o wolność i demokrację” (1951), „Stalowe ptaki” (1965), „Kobieta” (1973/1974), „Macierzyństwo i matka” (1974), „Moja historia sztuki” (1975), „Krajobrazy spalone” (1979/1981), „Chiny” (1982) oraz „Ludzie Indii, Meksyku i Brazylii” (1982–1983).

W 1986 roku artysta założył fundację Stypendia i Nagrody im. Tadeusza Kulisiewicza, której celem było wspieranie młodych twórców. Zgodnie z testamentem Kulisiewicza, wyposażenie jego warszawskiej pracowni zostało przekazane do Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, co stanowi jego trwałe dziedzictwo.

Ordery i odznaczenia

Tadeusz Kulisiewicz, znany polski artysta, został odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami w uznaniu jego wkładu w kulturę i sztukę. Poniżej znajduje się lista przyznanych mu odznaczeń oraz medali:

• Order Budowniczych Polski Ludowej, przyznany 21 lipca 1971,
• Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany 11 lipca 1955,
• Order Sztandaru Pracy II klasy, przyznany 22 lipca 1949,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1984 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955,
• Srebrna odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”, przyznana w 1962 roku,
• Złota Odznaka „Odbudowy Warszawy”, przyznana 17 stycznia 1953,
• Złoty Medal Calcutta Art Society, przyznany 17 listopada 1964 roku.

Nagrody

Tadeusz Kulisiewicz, znany polski artysta, zdobył wiele wyróżnień podczas swojej kariery. Poniżej przedstawione są niektóre z jego znaczących nagród:

• 1928: I nagroda na Salonie Grafiki Polskiej w Warszawie,
• 1929: I nagroda na wystawie grafiki w Krakowie,
• 1929: II nagroda na Poznańskiej Wystawie Krajowej,
• 1933: I nagroda na Międzynarodowej Wystawie Drzeworytu w Warszawie,
• 1937: Nagroda Miasta Łodzi za całokształt działalności artystycznej w dziedzinie grafiki i drzeworytnictwa,
• 1952: Nagroda Państwowa I stopnia za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie grafiki, w szczególności za cykle rysunków: „Bojownicy o Wolność i Demokrację” (1951–1952) oraz „Podróże po Czechosłowacji” (1951–1952) wystawionych na zbiorowej wystawie prac artysty w marcu 1952 r.,
• 1954: Nagroda UNESCO na XXVII Biennale w Wenecji,
• 1955: Nagroda Państwowa I stopnia za twórczość w minionym 10-leciu ze szczególnym uwzględnieniem cyklu rysunków „Szlembark”,
• 1961: I nagroda w dziale rysunków na VI Biennale Sztuki w São Paulo,
• 1961: Nagroda I stopnia na Wystawie Grafiki Artystycznej i Rysunku z cyklu „Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL”,
• 1965: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za prace eksponowane na wystawie centralnej „20 lat Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Twórczości Plastycznej”.

Upamiętnienie

Tadeusz Kulisiewicz, znany artysta, jest pamiętany nie tylko dzięki swojej twórczości, ale także poprzez nadane mu zaszczyty. Jego imię noszą ulice w wielu miejscach, w tym na Ursynowie w Warszawie, a także w Kaliszu i Szlembarku.

W wrześniu 1994 roku w Kaliszu miało miejsce znaczące wydarzenie – otwarcie Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza. To instytucja, która z zaangażowaniem promuje sztukę i kontynuuje dziedzictwo tego znakomitego twórcy.

W 2019 roku, aby uczcić 120. rocznicę urodzin Kulisiewicza, w Centrum Rysunku i Grafiki zorganizowano wyjątkową wystawę czasową pod nazwą „Mistrz i uczniowie: Tadeusz Kulisiewicz i tradycje warszawskiej grafiki warsztatowej”. Wydarzenie to było świetną okazją do refleksji nad wpływem, jaki artysta wywarł na kolejne pokolenia grafików.

---

Oceń: Tadeusz Kulisiewicz

---