Jerzy Nowacki (opozycjonista)

---

Życiorys

Jerzy Nowacki, znany opozycjonista, rozpoczął swoją edukację w latach 1972–1977, studiując polonistykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W trakcie swojego kształcenia był aktywnym aktorem Teatru Ósmego Dnia. Już w 1975 roku włączył się w akcje protestacyjne, podpisując jeden z listów przeciwko planowanym zmianom w Konstytucji PRL. Jego działalność w opozycji zyskała na znaczeniu w 1976 roku, kiedy to nawiązał współpracę z Komitetem Obrony Robotników, m.in. kolportując Biuletyn Informacyjny „KOR”.

Po zakończeniu studiów, od czerwca do sierpnia 1977 roku, pracował w domu kultury w Trzcielu, jednak został zmuszony do odejścia pod presją Służby Bezpieczeństwa. W listopadzie tego samego roku został skazany na rok więzienia w zawieszeniu na dwa lata, a także zobowiązano go do zapłaty grzywny w wysokości 2000 zł. Nowacki po odbyciu kary podjął pracę jako instruktor w Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Poznaniu. 15 listopada 1977 roku stał się sygnatariuszem deklaracji założycielskiej Studenckiego Komitetu Solidarności w Poznaniu, a niebawem aktywnie uczestniczył w działaniach SKS, organizując niezależne wykłady w swoim mieszkaniu.

W październiku 1978 roku przystąpił do Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”, jednak wkrótce stracił pracę. W styczniu 1979 roku wezwano go do służby wojskowej, która miała miejsce w Szkole Oficerów Rezerwy we Wrocławiu oraz w jednostce w Słubicach, mimo to kontakt z opozycjonistami pozostawał nienaruszony. Po zakończeniu służby, w czerwcu 1979 roku, był jednym z założycieli Komitetu Samoobrony Społecznej Regionu Wielkopolsko-Kujawskiego i Ziemi Chełmińskiej, zrzeszającego działaczy KSS „KOR” oraz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Jego działalność opozycyjna przyciągnęła uwagę Służby Bezpieczeństwa, co skutkowało wielokrotnym zatrzymywaniem oraz rewizjami w jego mieszkaniu.

W czerwcu 1980 roku zdecydował się na rezygnację z członkostwa w KSS „KOR”, tłumacząc swoją decyzję względami osobistymi i zdrowotnymi. Warto zaznaczyć, że niektórzy z jego kolegów z opozycji sugerowali, iż jego odejście było wynikiem propozycji, którą złożyła mu SB w zamian za zaprzestanie prześladowania. Lech Dymarski podnosił także kwestię zarzutów dotyczących braku rozliczeń za sprzedaż książek Niezależnej Oficyny Wydawniczej. Dokumenty z archiwum IPN wykazują, że Służba Bezpieczeństwa usiłowała skompromitować Nowackiego, konfiskując podczas rewizji notatki z jego publikacjami.

Po sierpniu 1980 roku Nowacki włączył się w działalność NSZZ „Solidarność”, a od listopada 1981 roku pełnił rolę członka Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego w Poznaniu oraz sekretarza Społecznego Komitetu Obchodów 25. Rocznicy Poznańskiego Czerwca ’56. W lipcu 1981 roku, podczas I Walnego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Wielkopolska, został wybrany rzecznikiem prasowym oraz członkiem prezydium Zarządu Regionu, jednocześnie pracując jako nauczyciel w Zespole Szkół Przemysłu Spożywczego w Poznaniu. Brał również udział w I Krajowym Zjeździe Delegatów „Solidarności”, stając się członkiem Prezydium Zjazdu oraz Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania.

W dniu 13 grudnia 1981 roku Nowacki został internowany w obozie w Gębarzewie. Dokumenty Służby Bezpieczeństwa wskazują, że 24 grudnia 1981 roku zarejestrowano go jako tajnego współpracownika SB pod pseudonimem Stanisław Brzozowski. Zwolnienie z internowania miało miejsce w maju 1982 roku, po czym usiłował utworzyć tajne struktury związku w Wielkopolsce, jednak napotkał opór ze strony zakładów pracy, które obawiały się prowokacji ze strony SB. Od 1982 roku pracował jako nauczyciel w Zespole Szkół Handlowych w Poznaniu, gdzie angażował się w druk i kolportaż materiałów podziemnych, a także współpracował przy dostarczaniu pomocy radiowej i poligraficznej od francuskich związków zawodowych.

W 1986 roku wyjechał do Francji i objął stanowisko wiceprzewodniczącego Stowarzyszenia Kontakt. Od 1987 roku był redaktorem naczelnym pisma „Kontakt” oraz współpracował z Video-Kontaktem, co wiązało się z przygotowaniem scenariuszy i produkcją filmów dokumentalnych. Po powrocie do Polski w 1990 roku podjął pracę w Oddziale Poznańskim Telewizji Polskiej.

W październiku 2005 roku Janusz Pałubicki ujawnił, że na podstawie informacji z IPN Nowacki był zarejestrowany jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa, co wywołało publiczne kontrowersje oraz skutkowało jego zwolnieniem z pracy. W 2009 roku Jerzy Nowacki postanowił wytoczyć proces cywilny przeciwko J. Pałubickiemu z żądaniem przeprosin, jednak w 2012 roku sprawa została oddalona. Sąd orzekł, że ujawnienie informacji z instytucji państwowej nie było działaniem bezprawnym, nie rozstrzygając jednocześnie, czy te informacje były prawdziwe. Z pewnością jednak Nowacki był zarejestrowany jako tajny współpracownik SB od grudnia 1981 do 1989 roku, posługując się pseudonimami „Stanisław Brzozowski” oraz „Magda”. On sam konsekwentnie zaprzeczał jakiejkolwiek współpracy z SB.

---

Oceń: Jerzy Nowacki (opozycjonista)

---