Juliusz Ulrych

---

Życiorys

Młodość

Juliusz Ulrych wychował się w zamożnej rodzinie luterańskiej, mającej korzenie niemieckie, która na przestrzeni pokoleń osiedliła się w takich miejscowościach jak Turek, Kalisz oraz Stawiszyn. Urodził się jako syn Emila i Berthy ze Sztarków i był młodszym bratem Aleksandra (1886–1945). Obydwoje rodziców Ulrychów spoczywają w miejscach wiecznego spoczynku – ojciec w Turku, a matka w Stawiszynie, na cmentarzach ewangelickich.

Juliusz uczęszczał do Miejskiego Gimnazjum Klasycznego w Kaliszu. Po protestach szkolnych w 1905 roku podjął naukę w polskiej średniej Szkole Handlowej w Kaliszu. W tym okresie aktywnie uczestniczył w Narodowym Związku Robotniczym oraz Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich „Przyszłość”. Jego działalność polityczna przyciągnęła uwagę Ochranie, co zmusiło go do ucieczki z Królestwa Polskiego. Przeprowadził się do Krakowa, gdzie w 1908 roku zdał egzamin dojrzałości w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, a następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Działalność niepodległościowa

Już od wczesnej młodości Ulrych zaangażował się w niepodległościowe ruchy młodzieżowe, najpierw w Związku Młodzieży Narodowej „Zet”, później w Związku Polskiej Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” oraz w „Strzelcu”. Prowadził intensywną działalność agitacyjną, a jednym z jego istotniejszych wystąpień było przemówienie wygłoszone 22 lutego 1914 roku w Bibicach, zatytułowane „Europa się zbroi, a cóż Polacy czynić powinni”, które znalazło swoje miejsce w prasie galicyjskiej.

W momencie wybuchu I wojny światowej w 1914 roku Ulrych uzyskał absolutorium na kierunku prawa i administracji, a następnie wstąpił do Legionów Polskich, gdzie pełnił funkcję oficera 1 pułku piechoty. W trakcie służby został ranny w bitwie pod Krzywopłotami, a po kryzysie przysięgowym przeszedł internowanie w Beniaminowie. Po zakończeniu wojny, w listopadzie 1918 roku, ulryk aktywnie działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, kierując akcją rozbrajania oddziałów niemieckich w Kaliszu.

Służba w Wojsku Polskim

W okresie wojny z Sowietami, między 1919 a 1921 rokiem, zorganizował w Szczypiornie pod Kaliszem 29 pułk strzelców kaniowskich. Jego zasługi wojenne zostały docenione poprzez przyznanie Orderu Virtuti Militari oraz trzykrotne odznaczenie Krzyżem Walecznych. Do 2 listopada 1922 roku sprawował funkcję szefa Sekcji III oraz był pomocnikiem szefa Oddziału II Informacyjnego Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz zastępcą szefa Oddziału II Sztabu Generalnego.

W latach 1922–1923 Ulrych był słuchaczem Kursu Doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po jego ukończeniu, 15 października 1923 roku, uzyskał tytuł oficera Sztabu Generalnego i został przydzielony do Departamentu VII Ministerstwa Spraw Wojskowych. Następnie pełnił szereg funkcji, w tym szefa sztabu Korpusu Ochrony Pogranicza w Warszawie oraz dyrektora Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, na którym zależało mu na promowaniu utworzenia AWF w Warszawie.

Sprawa Józefa Wójcika

W dniu 2 czerwca 1929 roku miała miejsce uroczysta akademia z okazji święta 36 pułku piechoty Legii Akademickiej. Podczas gdy marsz wojskowy rozbrzmiewał przed koszarami, poczty sztandarowe warszawskich uczelni zdecydowały się na odstąpienie od szeregu, co wzbudziło duże kontrowersje. 4 czerwca 1929 roku Polska Zbrojna opublikowała odpowiedź pułkownika Ulrycha, zatytułowaną „O dobre współżycie młodzieży akademickiej z pułkiem”, w której potępił zachowanie studentów, określając je jako „obraźliwy krok wobec pułku”. Ruch ten wywołał falę krytyki ze strony Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej Szkół Wyższych RP, którzy zapowiedzieli wyciągnięcie konsekwencji wobec studentów.

Odpowiedzią na te wydarzenia był osobisty list, jaki wystosował do Ulrycha Józef Wójcik, w którym skrytykował go za obronę honoru pułku, przywołując ofiary przewrotu majowego. Ulrych odesłał list z adnotacją, że nie rozpatruje korespondencji osób chorych umysłowo. Tego samego ranka, do mieszkania Wójcika wtargnęli porucznicy, którzy zamierzali go zaatakować, lecz postrzelili przypadkowo jego żonę w czasie zamieszania.

Po incydencie zarówno Wójcik, jak i Ulrych przedstawiali różne wersje wydarzeń. W rezultacie to Wójcik został aresztowany i oskarżony o usiłowanie zabójstwa. Obrony podejmowali się mecenasi Franciszek Paschalski oraz Stanisław Kijeński, który świadków chciał powołać znane osobistości. Ostatecznie Wójcik został skazany na 3 miesiące więzienia, a potem wyrok zmniejszono do roku, ale utrzymano, że nie działał w obronie koniecznej. Na etapie skargi kasacyjnej do sprawy dołączył Aleksander Mogilnicki, jednak wniosek o kasację został odrzucony przez skład sędziowski pod przewodnictwem Emila Rappaporta.

Kariera polityczna

W okresie od 13 października 1935 do 30 września 1939 Juliusz Ulrych piastował stanowisko ministra komunikacji w rządach Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego. W tej roli był ostatnim w przedwojennej Polsce bezpośrednim przełożonym Jana Nowaka-Jeziorańskiego, który opisał go w swojej książce Kurier z Warszawy (wydanie londyńskie).

W latach 1938-1939 pełnił również funkcję posła na Sejm V kadencji, a w 1939 objął stanowisko Szefa Komunikacji w sztabie Naczelnego Wodza, marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza.

Na wygnaniu

Po inwazji sowieckiej 17 września 1939 roku wraz z rodziną oraz rządem RP, Ulrych udał się do Rumunii, gdzie został internowany z innymi ministrami na terenie Băile Herculane. Spędzili tam wiele lat, pozbawieni możliwości wyjazdu do Bukaresztu, aż do obalenia rządu marszałka Antonescu w 1944 roku. Po uzyskaniu zgody na wyjazd, w drodze do wolności przeszli przez Turcję, Cypr, Francję aż do Anglii.

W Anglii Juliusz Ulrych zgłosił się do służby czynnej w Wojsko Polskim, lecz wskutek polityki bliższej ich utrzymania od władzy, brał na siebie jedynie podrzędne obowiązki w administracji Rządu RP na Wygnaniu. Z brakiem polskich emerytur oraz oszczędności zmuszony był do wykonywania różnych prac, zanim otrzymał stanowisko konsultanta w brytyjskim War Office. W Londynie dał się poznać jako wiceprzewodniczący Rady Naczelnej Ligi Niepodległości Polski, organizacji łączącej piłsudczyków. Zmarł 31 października 1959 roku, a po śmierci jego prochy przeniesiono do Warszawy i złożono w kwaterze legionistów na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A5-6-33). Ponadto, w celu uczczenia jego pamięci, umieszczono tablicę pamiątkową na murze cmentarza ewangelickiego w Warszawie.

Życie prywatne

Juliusz Ulrych, od 1920 roku, prowadził wspólne życie ze swoją kuzynką Eugenią, znaną również jako „Inez”, która pochodziła z rodu Sztarków, a później wyszła za mąż po raz drugi za Czyhiryna. Warto dodać, że Eugenia była szwagierką znanego wojewody Artura Maruszewskiego. Niestety, z tego małżeństwa dwoje dzieci odeszło zbyt wcześnie. Ich córka, Krystyna, zmarła 7 września 1924 roku, przeżywszy zaledwie rok i sześć miesięcy. Ostatecznie małżeństwo z Eugenią zakończyło się rozwodem.

Później Ulrych pojął za żonę Zofię Krystynę, z domu Wilke, która zmarła w 2005 roku w wieku 99 lat. Z tego związku na świat przyszli jego synowie, którzy osiedlili się w Kanadzie. Tadeusz Jan, urodzony 9 sierpnia 1935 roku w Warszawie, zrealizował się jako profesor geofizyki na University of British Columbia w Vancouver, podczas gdy jego brat Andrzej Juliusz, urodzony 20 maja 1934 roku w Warszawie, był właścicielem popularnej sieci restauracji „Andre’s” w Stanach Zjednoczonych.

Awanse

Juliusz Ulrych przeszedł w swojej karierze wojskowej szereg istotnych awansów, które odzwierciedlają jego rosnącą odpowiedzialność i zasługi.

• porucznik – 1 lipca 1915,
• kapitan – zatwierdzony 1 stycznia 1920, przydzielony do 29 pułku Strzelców Kaniowskich,
• major – zweryfikowany w 1922 roku ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919,
• podpułkownik – 31 marca 1924, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 65. lokatą w korpusie oficerów piechoty,
• pułkownik – 1 stycznia 1929, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 10. lokatą w korpusie oficerów piechoty.

Ordery i odznaczenia

Juliusz Ulrych jest postacią wyróżniającą się w historii, zasłużoną dla polskiego wojska oraz państwa. Jego odwaga i zaangażowanie zostały docenione licznymi odznaczeniami, które przyznano mu w trakcie jego służby.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2173 (1922),
• Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922),
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie: w tym dwukrotnie za działalność w POW – 1922),
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 19 października 1926, 10 listopada 1928),
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936),
• Odznaka za Rany i Kontuzje,
• Odznaka „Za wierną służbę”,
• Wielka Wstęga Orderu Korony Jugosłowiańskiej (Jugosławia, 1937),
• Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 1933),
• Krzyż Komandorski Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1933),
• Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 1932).

Te odznaczenia są świadectwem jego niezwykłych osiągnięć oraz poświęcenia w służbie dla kraju, a także uznaniem międzynarodowym.

---

Oceń: Juliusz Ulrych

---